Programme Specifications

Mae Daearyddiaeth yn Aberystwyth yn ymdrin â natur ac effaith prosesau diwylliannol, cymdeithasol, economaidd, gwleidyddol a ffisegol ar raddfa fyd-eang ac ar raddfa leol. Mae’r cynllun gradd BSc Daearyddiaeth yn rhoi pwyslais ar holl agweddau Daearyddiaeth, ac mae’n cynnig dealltwriaeth ac esboniad o: (1) y prosesau sy’n strwythuro’r byd dynol a byd natur, (2) sut, a pham y newidiodd y bydoedd hyn yn y gorffennol, yn ogystal â sut a pham maen nhw’n newid ar hyn o bryd, ac yn mynd i barhau i newid yn y dyfodol, (3) y rhyngweithredu rhwng y byd dynol a byd natur. Drwy eu dewis o fodiwlau, gall myfyrwyr gyfuno elfennau o Ddaearyddiaeth Ffisegol a Dynol, neu ddatblygu llwybrau sy’n canolbwyntio yn ddyfnach ar naill ai Daearyddiaeth Ffisegol neu Ddaearyddiaeth Ddynol.

Amcanion y cynllun gradd BSc Daearyddiaeth yw:

• Datblygu dealltwriaeth eang a dwfn o Ddaearyddiaeth, ei chynnwys, ei dulliau a’i hathroniaeth

• Cynnig rhaglen strwythuredig sy’n academaidd drwyadl, ac sy’n bodloni’r gofynion meincnodi cyfredol a rhai’r dyfodol

• Hyrwyddo gwybodaeth a dealltwriaeth arbenigol detholedig drwy fodiwlau dewisol yn Lefel 3, ym meysydd arbenigedd yr Adran

• Meithrin graddedigion ag ystod eang o alluoedd dadansoddol, beirniadol a thechnegol ym maes daearyddiaeth.

• Datblygu’r gallu i feddwl yn feirniadol a dadansoddol, a dadlau’n rhesymegol yn Gymraeg a Saesneg

• Datblygu medrau mewn ystod o sgiliau pwnc-benodol a throsglwyddadwy, gan gynnwys llythrennedd, rhifedd, sgiliau cyfrifiadurol, graffigedd, gosod a datrys problemau, ysgrifennu adroddiadau, sgiliau labordy a gwaith maes

• Hybu astudio a meddwl annibynnol, meddyliau chwilfrydig, ac ymrwymiad i ysgolheictod personol o’r safon uchaf.

Ar ôl gorffen y cynllun gradd BSc Daearyddiaeth bydd myfyrwyr:

• yn gallu gwerthuso syniadau, cysyniadau a dulliau daearyddol yn feirniadol, yn Gymraeg a Saesneg, ar draws y pwnc yn ei gyfanrwydd, ac o fewn canghennau penodol o Ddaearyddiaeth

• yn gallu cyflawni gwaith ymchwil annibynnol, gan ddefnyddio amrywiaeth o sgiliau cartograffig, cyfrifiannol, llenyddol a thechnegol

• wedi datblygu ystod o sgiliau daearyddol, a’r gallu i’w cymhwyso i amrywiaeth o faterion daearyddol

• yn gallu gweld bod eu profiad dysgu wedi cael ei atgyfnerthu drwy fod yn gysylltiedig â gwaith ymchwil

• yn gallu gwerthuso’u perfformiad eu hunain mewn ystod o gyd-destunau addysgol ac o dan wahanol ddulliau asesu

• yn gallu gweithio’n annibynnol ac mewn tîm, gydag ymwybyddiaeth gymdeithasol o’r cyfraniad y mae ysgolheictod ac ymchwil gymhwysol yn eu maes wedi ei wneud i reolaeth a pholisi amgylcheddol.

• yn meddu ar y sgiliau a’r ymwybyddiaeth angenrheidiol i ddilyn amrywiaeth o yrfaoedd proffesiynol, neu gychwyn ar ymchwil ac astudiaethau uwchraddedig.

Mae’r rhaglen yn cynnig cyfleoedd i fyfyrwyr ddatblygu a dangos gwybodaeth a dealltwriaeth, sgiliau, rhinweddau a phriodoleddau eraill yn y meysydd canlynol:

Noder: Dengys manylion cyflawni’r canlyniadau dysgu a restrir isod yn ein portffolio cyfredol o fodiwlau ar y Map Cwricwlwm atodedig.

Ar ôl gorffen y cwrs gradd, bydd myfyrwyr yn gallu:

A1 Disgrifio’r berthynas rhwng gweithgarwch dynol a’r amgylchedd ffisegol, gan gynnwys effaith gweithgarwch dynol ar ffurf y dirwedd ac ansawdd yr amgylchedd.

A2 Disgrifio ac esbonio’r amrywiadau gofodol mewn ffenomenau dynol a chyfansoddiad amgylcheddau ffisegol y Ddaear ar wahanol raddfeydd gofodol ac amserol.

A3 Esbonio’r amryw ffyrdd y caiff llefydd, tirweddau ac amgylcheddau eu ffurfio a’u hail-greu’n barhaus drwy amrywiaeth o brosesau cymdeithasol, economaidd, gwleidyddol a diwylliannol, mewn ystod o gyd-destunau, o’r lleol i’r byd-eang.

A4 Disgrifio’r prosesau ffisegol a chemegol sy’n gyfrifol am ffurfio amgylcheddau corfforol y Ddaear.

A5 Gweld y berthynas rhwng prosesau a ffurf yn y byd dynol a ffisegol.

A6 Gwerthuso’n feirniadol y cyfraniad y mae astudiaethau daearyddol yn ei wneud i’r pryderon sydd, ar sail gwybodaeth, am y Ddaear a’i phobl, yn nhermau academaidd, ymarferol a pholisi.

A7 Gwerthuso datblygiad Daearyddiaeth fel disgyblaeth arbennig, a thrafod y berthynas rhwng Daearyddiaeth a disgyblaethau eraill yn y gwyddorau ffisegol a naturiol, y celfyddydau a’r gwyddorau cymdeithasol.

A8 Cyfosod cyfraniadau Daearyddiaeth Dynol a Ffisegol i drafod materion rheoli amgylcheddol.

A9 Bod yn ymwybodol o ystod a natur y ffynonellau o ddata sydd ar gael i’r daearyddwr a defnyddio a gwerthuso’r ystod sylweddol o strategaethau arsylwi, cofnodi a dadansoddi a ddefnyddir mewn ymchwil maes daearyddol ac i ddadansoddi data.

A10 Disgrifio gwahanol ffyrdd o gynrychioli’r amgylchedd dynol a ffisegol – yn cynnwys testunau, mapiau, hafaliadau mathemategol, hafaliadau cemegol, delweddau gweledol, a modelau (yn cynnwys caledwedd, modelau rhifiadol a chysyniadol).

A11 Gwerthuso yn feirniadol yr ystod o ddulliau athronyddol a methodolegol a ddefnyddir gan ddaearyddwyr wrth ddadansoddi a dehongli amgylcheddau dynol a ffisegol y Ddaear.

A12 Dangos dealltwriaeth o’r ffordd y caiff ‘ffyrdd o weld’ sy’n benodol i ddaearyddiaeth eu cynhyrchu, eu damcaniaethu a’u dehongli, yn cynnwys cynrychioli llefydd drwy ddisgyrsiau academaidd, polisi a lleyg.

Dulliau dysgu a ddefnyddir i alluogi myfyrwyr i gyflawni a dangos canlyniadau:

Dysgu

Ar lefel 1, hyrwyddir datblygiad myfyriwr tuag at ganlyniadau dysgu A1–A8 drwy’r rhaglen modiwl BSc Daearyddiaeth craidd, a ddysgir drwy ddarlithoedd a thiwtorialau, ac a ategir gan ddosbarthiadau maes, astudio annibynnol a darllen y myfyriwr. Trafodir materion yn ymwneud â chanlyniadau dysgu A1-A8 hefyd drwy un modiwl craidd mewn darlithoedd ac mewn tiwtorialau, a ategir gan ymarferion a darllen y myfyrwyr. Hyrwyddir datblygiad myfyrwyr tuag at ganlyniadau dysgu A9-A12 o ran yr elfen ymarferol drwy gyfuniad o ddosbarthiadau ymarferol/ labordy a dosbarthiadau maes ac aseiniadau cysylltiedig ar sail gwaith ymarferol.

Ar lefelau 2 a 3, mae’r rhaglen addysgu’n cynnwys pedair elfen. (i) Mae Modiwlau Gwybodaeth a Dealltwriaeth Graidd yn Lefel 2 yn datblygu galluoedd myfyrwyr mewn perthynas â chanlyniadau A1-A6 trwy ddarlithoedd a ategir gan astudio annibynnol a darllen y myfyrwyr. (ii) Mae Modiwlau Sgiliau Craidd yn Lefel 2 yn hyrwyddo canlyniadau dysgu A7-A12 trwy gyfuniad o ddarlithoedd, dosbarthiadau ymarferol a dosbarthiadau maes, ymarferion gwaith maes wedi’u hategu mewn amrywiol ffyrdd, aseiniadau grŵp neu unigol a darllen annibynnol fel y bo’n briodol. Mae dosbarthiadau maes hefyd yn trafod materion sy’n gysylltiedig ag A1 ac A12, tra gall ymchwil a wneir gan fyfyrwyr tuag at eu Traethawd Estynedig gyfrannu tuag at ddatblygu gwybodaeth sy’n berthnasol i rai neu bob un o ganlyniadau A1-A12. (iii) Mae modiwlau dewisol a gymerir ar Lefel 2 a Lefel 3, ac a gyflwynir drwy ddarlithoedd a seminarau a ategir gan astudio a darllen personol gan y myfyriwr, yn cyfrannu tuag at ddatblygu myfyriwr tuag at rai neu bob un o’r canlyniadau A1-A12. (iv) Mae sesiynau tiwtorial grŵp bach yn Lefel 2 a Lefel 3 fel ei gilydd yn trafod themâu sy’n gysylltiedig â chanlyniadau A1-A12.

Asesu

Ar Lefel 1, asesir galluoedd myfyrwyr mewn perthynas â chanlyniadau dysgu A1–A12 drwy draethodau arholiadau nas gwelir ymlaen llaw, arholiadau atebion byr nas gwelir ymlaen llaw, aseiniadau gwaith cwrs ar sail ymarferion ac aseiniadau traethawd a gwaith prosiect sesiynau tiwtorial. Asesir galluoedd myfyrwyr, sy’n ymwneud â chanlyniadau A9-A12, drwy ymarferion ymarferol, labordy a maes.

Ar Lefelau 2 a 3, gall galluoedd myfyrwyr sy’n ymwneud â chanlyniadau dysgu A1 i A12 gael eu hasesu mewn ffyrdd amrywiol, fel ag sy’n briodol, drwy aseiniadau sesiynau tiwtorial, y prosiect Traethawd Estynedig, aseiniadau gwaith maes, cyflwyniadau llafar, traethodau gwaith cwrs, traethodau prosiect, cyflwyniadau seminar, a thraethodau arholiad a welir ymlaen llaw, ac nas gwelir ymlaen llaw, a thraethodau arholiadau a wneir yn eu hamser eu hunain.

10.2.1 Sgiliau deallusol

Ar ôl gorffen y cynllun gradd, bydd myfyrwyr yn gallu:

B1 Haniaethu a chyfuno gwybodaeth

B2 Beirniadu a gwerthuso tystiolaeth yn feirniadol

B3 Dehongli data a thestunau yn feirniadol

B4 Gwneud penderfyniadau y gellir eu cyfiawnhau

B5 Asesu rhinweddau theorïau, esboniadau a pholisïau cyferbyniol

B6 Datblygu dadl resymegol

B7 Dod o hyd i ffyrdd o ddatrys problemau

B8 Ysgrifennu mewn arddull academaidd briodol wrth ysgrifennu am, adolygu a thrafod themâu daearyddol.

B9 Cyfosod testunau academaidd yn briodol ac yn feirniadol, a dyfynnu a chyfeirnodi ffynonellau yn y dull cywir

B10 Cymryd cyfrifoldeb am eu dysg eu hunain gan adolygu a myfyrio ar y dysg hwnnw

Dysgu a dulliau asesu a ddefnyddir i gyflawni a dangos canlyniadau:

Dysgu

Hyrwyddir datblygiad myfyrwyr tuag at ganlyniadau B1-B10 yn bennaf drwy sesiynau tiwtorial grwpiau bach (Lefelau 1-3), dosbarthiadau ymarferol a dosbarthiadau maes (Lefelau 1-3), a thiwtora un i un ar gyfer y prosiect Traethawd estynedig (Lefel 3). Ategir y dysgu drwy sesiynau tiwtorial, ymarferion ymarferol ac ymarferion maes. Dangosir y sgiliau hyn yn cael eu cymhwyso yng nghyd-destun meysydd penodol o ymholi daearyddol drwy ddarlithoedd ar gyfer modiwlau craidd a dewisol yn Lefelau 1, 2 a 3.

Er enghraifft, mae sgiliau haniaethu a chyfuno gwybodaeth, barnu a gwerthuso tystiolaeth yn feirniadol, dehongli data yn feirniadol, gwneud penderfyniadau y gellir eu cyfiawnhau, asesu rhinweddau theorïau ac esboniadau cyferbyniol, datblygu dadl resymegol a dod o hyd i ffyrdd o ddatrys problemau, oll yn bethau y gellid eu datblygu fel rhan o’r prosiectau a gyflawnir yn ystod cwrs maes Lefel 2.

Asesu

Mae asesu galluoedd myfyrwyr mewn perthynas â chanlyniadau B1-B10 yn ganolog i feini prawf a ddefnyddir i werthuso ystod o ffurfiau asesu a ddefnyddir yn nhair lefel y cynllun gradd. Mae’r rhain yn cynnwys aseiniadau tiwtorial, traethodau gwaith cwrs, ymarferion ymarferol, prosiectau gwaith maes, traethodau prosiect, cyflwyniadau seminar a llafar, prosiect ymchwil annibynnol y Traethawd Estynedig a thraethodau arholiadau a welir ymlaen llaw, nas gwelir ymlaen llaw a thraethodau amser rhydd.

10.2.2 Sgiliau ymarferol proffesiynol / Sgiliau sy’n benodol i ddisgyblaethau

Ar ôl iddynt orffen y cynllun gradd bydd myfyrwyr yn gallu dangos medrau yn y sgiliau daearyddol proffesiynol canlynol:

C1 Cynllunio, dylunio a chyflawni darn o ymchwil neu ymholiad daearyddol, gan gynnwys cynhyrchu adroddiad terfynol.

C2 Cyflawni gwaith maes effeithiol (gan roi sylw priodol i ddiogelwch ac asesu risg).

C3 Cyflwyno data daearyddol yn effeithiol drwy ddefnyddio cyfryngau priodol gan gynnwys mapiau, diagramau, ystadegau, modelau a rhyddiaith academaidd.

C4 Defnyddio amrywiaeth o ddulliau i gasglu, dadansoddi a chyfuno gwybodaeth o’r byd dynol a/neu’r byd ffisegol, gan gynnwys samplu maes, arolygon gyda holiaduron, cyfweliadau a thechnegau meintiol.

C5 Cyfuno a dadansoddi gwahanol fathau o dystiolaeth ddaearyddol.

C6 Dyfeisio a defnyddio amrywiaeth o ddulliau technegol a dulliau yn y labordy i gasglu a dadansoddi data amgylcheddol.

C7 Dadansoddi goblygiadau daearyddol digwyddiadau cyfoes, penderfyniadau polisi, a phrosesau cymdeithasol, economaidd, gwleidyddol a diwylliannol.

C8 Cwestiynu a dehongli’r broses o gynhyrchu a chyflwyno dogfennau polisi, cyfryngau print a darlledu, deunydd tirwedd a thestunol.

C9 Gweld y materion moesol a moesegol sydd ynghlwm wrth drafodaethau ac ymholiadau daearegol.

Dulliau dysgu ac asesu a ddefnyddir i alluogi canlyniadau i gael eu cyflawni a’u dangos:

Dysgu

Caiff sgiliau disgyblaeth-benodol proffesiynol ac ymarferol eu dysgu mewn nifer o gyd-destunau. Mae dosbarthiadau maes yn Lefelau 1 a 2 yn cyfrannu tuag at ddatblygu sgiliau C1-C9, ac ategir dysgu gan brofiad ymarferol o ymarferion maes a phrosiectau mewn grwpiau ac yn unigol. Mae dosbarthiadau ymarferol yn Lefelau 1 a 2 yn cyfrannu tuag at ddatblygu sgiliau C3, C4, C5, C7-C9, wedi’u hategu gan ymarferion ymarferol mewn grwpiau ac yn unigol. Mae sesiynau tiwtorial mewn grwpiau bach yn Lefelau 1, 2 a 3 yn trafod materion sy’n ymwneud â chanlyniadau C5-C9; tra bydd canlyniadau C7-C9 hefyd yn cael eu trafod yn Lefel 1 drwy ddarlithoedd ar fodiwl craidd ac aseiniadau cysylltiedig ar sail ymarferion. Yn olaf, gall ymchwil annibynnol y myfyriwr ar gyfer y Traethawd estynedig, a’r tiwtora un i un cysylltiedig, gyfrannu tuag at ddatblygiad myfyrwyr tuag at unrhyw rai, neu bob un, o C1 i C7.

Ar ben hyn, dangosir sut mae’r sgiliau hyn yn cael eu rhoi ar waith yng nghyd-destun meysydd penodol o ymchwil daearyddol drwy ddarlithoedd ar gyfer modiwlau craidd a dewisol yn Lefelau 1, 2 a 3.

Asesu

Asesir y sgiliau uchod drwy amrywiaeth o ddulliau ar bob un o dair lefel y cynllun gradd. Mae aseiniadau sy’n gofyn am adroddiadau ar ymarferion a gweithgareddau gwaith maes – a all gynnwys adroddiadau ysgrifenedig, llyfrau nodiadau a dyddiaduron maes, a chyflwyniadau llafar – yn asesu galluoedd myfyrwyr yn sgiliau C1-C9. Yn yr un modd, gall y prosiect Traethawd estynedig, yn dibynnu ar y pwnc, asesu unrhyw un o ganlyniadau C1-C9, neu bob un ohonynt. Mae ymarferion grŵp ac unigol sy’n ymwneud â dosbarthiadau ymarferol yn asesu sgiliau C3-C5 ac C9. Gall aseiniadau tiwtorial, traethodau gwaith cwrs, traethodau prosiect a thraethodau arholiadau oll asesu C3-C9 fel sy’n briodol yng nghyd-destun yr asesiad.

10.3 Sgiliau Trosglwyddadwy/ Allweddol

Gwybodaeth wedi’i darparu gan Adran Daearyddiaeth a Gwyddorau Daear

Ar ôl cwblhau’r rhaglen bydd y myfyriwr yn gallu cymryd cyfrifoldeb amdanynt eu hunain a’u gwaith. Bydd y myfyriwr yn medru dangos gallu yn y sgiliau allweddol canlynol sy’n drosglwyddadwy i gyd-destun y tu allan i academia:

D1 Gweithio’n annibynnol

D2 Gweithio fel rhan o dîm

D3 Parchu safbwyntiau, credoau, barn a gwerthoedd eraill

D4 Gwrando ar siaradwyr eraill, a thrafod â hwy

D5 Cyfathrebu’n effeithiol ar lafar mewn ystod o sefyllfaoedd, yn cynnwys trafodaethau a dadleuon grŵp a chyflwyniadau ffurfiol.

D6 Cyfathrebu’n effeithiol yn ysgrifenedig mewn amrywiaeth o ffyrdd.

D7 Defnyddio technolegau gwybodaeth i brosesu, cadw, a chyflwyno gwybodaeth, gan gynnwys taenlenni, cronfeydd data, prosesu geiriau, e-bost a’r we fyd-eang.

D8 Darganfod a chael gafael ar wybodaeth, a’i threfnu a’i thrin o ffynonellau electronig confensiynol ac electronig, gan gynnwys llyfrgelloedd, CD-ROMau, adnoddau cyfrifiadurol ar-lein a’r we fyd-eang.

D9 Rheoli amser a rheoli trefniadau eu gwaith eu hun.

D10 Ymchwilio i faterion a datrys problemau

D11 Addasu i newid

D12 Gallu darllen, deall a dehongli ystod eang o ddeunydd ysgrifenedig.

D13 Sgiliau arsylwi.

D14 Coladu, prosesu, dehongli a chyflwyno data rhifiadol.

D15 Nodi llwybrau gyrfa priodol a datblygu’r gallu i gystadlu’n effeithiol am gyfleoedd i gael swyddi.

Dulliau dysgu ac asesu a ddefnyddir i gyflawni a dangos canlyniadau:

Dysgu

Nod y rhaglen yw hyrwyddo, datblygu a meithrin ymwybyddiaeth a medrau myfyrwyr yn y sgiliau trosglwyddadwy allweddol hyn – sgiliau y bydd myfyrwyr eisoes yn eu medru i raddau mwy neu lai. Mae rhai o’r sgiliau hyn yn rhan annatod o weithgareddau dysgu ar draws y rhaglen (D1, D4, a D7-D12). Datblygir eraill drwy fodiwlau a gweithgareddau dysgu penodol, gan gynnwys gwaith maes (D2, D10 a D13), dosbarthiadau ac ymarferion ymarferol/ labordy (D14), cyflwyniadau llafar (D5). Yn fwyaf arwyddocaol, mae gan y sesiynau tiwtorial grwpiau bach mewn maes llafur cynyddol o Lefel 1 i Lefel 3 sy’n ymdrin â nifer o’r sgiliau hyn, yn cynnwys D1-D12 a D15.

Asesu

Mae asesu galluoedd myfyrwyr mewn perthynas â nifer o’r canlyniadau uchod (D6-D10 a D12) yn ganolog i’r meini prawf a ddefnyddir i werthuso ystod o ffurfiau asesu a ddefnyddir yn nhair lefel y cynllun gradd. Mae’r rhain yn cynnwys aseiniadau tiwtorial, traethodau gwaith cwrs, ymarferion ymarferol, prosiectau gwaith maes, traethodau prosiect, prosiect ymchwil annibynnol y Traethawd estynedig a thraethodau a welir ymlaen llaw, nas gwelir ymlaen llaw a thraethodau arholiadau amser rhydd. Ar ben hynny, asesir nifer o’r sgiliau uchod yn benodol ar wahanol bwyntiau yn ystod y rhaglen trwy ystod o ddulliau, gan gynnwys prosiect y Traethawd estynedig (D1), adroddiadau ar y prosiect gwaith maes grŵp (D2), cyflwyniad llafar ar y prosiect gwaith maes (D5), aseiniadau sgiliau astudio tiwtorial (D7, D8), ymarferion gwaith maes (D13), ac ymarferion ymarferol (D14).