Mae bron i hanner tir amaethyddol y DU yn cael ei ystyried yn ucheldir, wedi’i nodweddu gan anfanteision naturiol fel priddoedd sy’n dlawd o ran maeth, llethrau serth ac amodau hinsoddol llym. Mae’r ffactorau hyn yn aml yn golygu bod opsiynau ffermio wedi’u cyfyngu i gynhyrchu da byw ar laswelltir gan fod y tir yn anaddas ar gyfer amaethu cnydau. Mae manteision i fagu da byw yn yr ardaloedd hyn - gan gynnig diogelwch bwyd ychwanegol wrth osgoi gwrthdaro sy’n gysylltiedig â defnyddio tir âr i gynhyrchu bwyd anifeiliaid. Mae gan IBERS dîm o ymchwilwyr sy’n arbenigwyr ar wneud y gorau o’r tir heriol hwn ac sydd wedi archwilio i wella effeithlonrwydd defnydd maeth o fewn systemau pori ucheldir i gynyddu cynhyrchiant heb fewnbynnau bwyd neu wrtaith ychwanegol. 

Mae ein hastudiaethau wedi dangos, os yw defaid yn cael eu pori ochr yn ochr â gwartheg, bod perfformiad y defaid yn gwella o’i gymharu â phori defaid yn unig, gan arwain at gyfanswm allbwn uwch fesul ardal uned. Mae hyn yn bennaf oherwydd bod gwahaniaethau yn eu ffisioleg yn cael eu hadlewyrchu mewn gwahaniaethau mewn ymddygiad pori. Mae gwartheg yn fwydwyr llai dethol a byddant yn bwyta ardaloedd talach, â mwy o goesynnau y mae defaid yn eu hosgoi, gan adael planhigion mwy maethlon fel meillion. Mae hyn yn arwain at fwy o effeithlonrwydd wrth ddefnyddio tir pori a chyfraddau twf uwch ar gyfer ŵyn, gan leihau dwyster allyriadau methan. Gwelwyd manteision o’r fath p’un a chafodd y defaid a’r gwartheg eu pori gyda’i gilydd (pori cymysg) neu eu pori mewn cylchdro (defaid yn dilyn gwartheg). Rydym hefyd wedi dangos y gall pori gwartheg leihau trechedd rhywogaethau gwair mynydd cystadleuol iawn yn effeithiol, a thrwy hynny wella gwerth cynefin cymunedau rhostir sydd o bryder cadwraeth rhyngwladol. Defnyddiwyd ein canfyddiadau ymchwil i lywio polisi, datblygu cynlluniau amaeth-amgylchedd, corff ardollau a chanllawiau diwydiant i ffermwyr. 

Lawrlwythwch ein Llyfryn Straeon Achos Effaith IBERS llawn yma: Arloesiadau ar gyfer Byd sy'n Newid