Pedwar Peth

18 Gorffennaf 2025

Golwg ar simneiau’r Hen Goleg yr wythnos hon. Mae 17 corn simnai gyda chymaint â 12 ffliw ar ambell un.

Maent wedi eu hadeiladu o dywodfaen a chalchfaen ac wedi eu creithio gan yr amgylchedd morol llym.

Dros 160 mlynedd mae halen wedi treiddio i'r garreg fandyllog, gan grisialu, ehangu ac achosi iddynt ddirywio’n raddol.

Yn uchel uwchben Stryd y Brenin mae tair simnai bedair metr o daldra a oroesedd y tân mawr yn 1885.

Maent yn pwyso dros 10 tunnell yr un ac yn cael eu datgymalu a'i hailadeiladu.

Lle bo modd cadwyd y cerrig gwreiddiol, ond defnyddiwyd cerrig newydd lle bu’r dirywiad yn ormod.

Mae'r gwaith gan Stoneguard Northern yn gofyn am fedrusrwydd a chywirdeb gan fod cerrig unigol yn pwyso hyd at 280 cilogram.

Does dim tanau glo agored yn yr Hen Goleg mwyach -  gallai fod mwy na 140 yno ar un adeg!

Bydd rhai o’r simneiau ar eu newydd wedd yn darparu awyru goddefol naturiol, tra bydd eraill yn anadlu er mwyn eu diogelu yn yr hirdymor.