2.14 Canllawiau ar gyfrifo canrannau cyfrwng Cymraeg ar gyfer cynlluniau gradd

1. Mae PA yn hysbysebu canran cyfrwng Cymraeg ar gyfer pob un o'i chynlluniau gradd lle mae'n bosibl astudio o leiaf un modiwl drwy gyfrwng y Gymraeg. Mae'r wybodaeth hon yn ymddangos ar y wefan ac yn y prosbectws dwyieithog, felly mae'n bwysig ei bod yn gywir er mwyn cydymffurfio â rheoliadau hysbysebu. Dylid sicrhau bod canran cyfrwng Cymraeg wedi’i nodi ar AStRA ar gyfer pob cynllun gradd sy'n bwydo'r wybodaeth ar y wefan. Bydd y Gofrestrfa Academaidd yn diweddaru AStRA ar sail data a ddarperir gan adrannau academaidd.

2. Cyfrifo canrannau cyfrwng Cymraeg ar gyfer cynlluniau gradd.

(i) Cynlluniau a ddysgir 100% trwy gyfrwng y Gymraeg.

C1) A yw rhai o'r oriau cyswllt ar o leiaf un modiwl craidd ar y cynllun gradd yn cael eu haddysgu trwy gyfrwng y Saesneg? (e.e. mae seminarau ar gael yn Gymraeg ond mae'r darlithoedd yn Saesneg).

A1) Os felly, ystyrir bod y cynllun gradd yn gynllun gradd a ddysgir yn rhannol drwy gyfrwng y Gymraeg a bydd ei ganran cyfrwng Cymraeg yn llai na 100%.

C2) A oes rhaid i fyfyriwr ddewis o leiaf un modiwl dewisol a ddysgir yn gyfan gwbl yn Saesneg neu o leiaf un modiwl dewisol sy'n cynnwys rhai oriau cyswllt cyfrwng Saesneg ar y cynllun gradd? (Hynny yw, nid oes digon o fodiwlau sy'n cael eu haddysgu yn gyfan gwbl drwy gyfrwng y Gymraeg i fyfyriwr astudio 120 credyd ym mhob blwyddyn astudio, felly i gyrraedd 120 credyd, rhaid iddynt ddewis modiwl neu fodiwlau a ddysgir yn rhannol neu'n gyfan gwbl trwy gyfrwng y Saesneg).

A2) Os felly, ystyrir bod y cynllun gradd yn gynllun gradd a ddysgir yn rhannol drwy gyfrwng y Gymraeg a bydd ei ganran cyfrwng Cymraeg yn llai na 100%.

C3) Sut mae cyfrifo canran ar gyfer cynlluniau gradd a ddysgir yn rhannol drwy gyfrwng y Gymraeg?

- Mae gan bob modiwl ganran cyfrwng Cymraeg. Mae hyn yn ein galluogi i gyfrifo nifer y credydau cyfrwng Cymraeg ar bob modiwl. Er enghraifft, os yw modiwl yn fodiwl 20 credyd a'i ganran cyfrwng Cymraeg yn 90%, mae 18 credyd cyfrwng Cymraeg ar gael ar y modiwl. Mae'r canrannau cyfrwng Cymraeg ar gyfer modiwlau yn cael eu cofnodi ar AStRA.
- Dewiswch y llwybr gyda'r nifer uchaf o gredydau cyfrwng Cymraeg. Mae angen adio nifer y credydau cyfrwng Cymraeg ar bob modiwl ar y llwybr hwnnw a rhannu’r cyfanswm gyda 360 ar gyfer gradd 3 blynedd, 480 ar gyfer gradd 4 blynedd neu 240 ar gyfer gradd 2 flynedd (e.e. gradd sylfaen).
- Ni ddylid cynnwys modiwlau craidd yn unig.
- Ni ddylid cynnwys pob modiwl dewisol cyfrwng Cymraeg os nad oes modd eu dilyn bob un (h.y. rhaid i fyfyriwr ddewis rhyngddynt).
- Os oes modd dewis rhwng modiwlau gyda gwahanol ganrannau cyfrwng Cymraeg, dylid dewis y modiwl gyda’r canran cyfrwng Cymraeg uchaf.
- Yn rhan 2, dylid osgoi cynnwys opsiynau cyfrwng Cymraeg o bynciau eraill er mwyn cynyddu canran cyfrwng Cymraeg y cynllun gradd oni bai eu bod yn yr un maes. Dylai'r llwybr cyfrwng Cymraeg yn rhan 2 fod yn llwybr ym mhwnc y cynllun gradd. Byddai cynnwys dewis agored o hyd at 20 credyd y flwyddyn yn dderbyniol. Yn draddodiadol, mae rhai adrannau yn disgwyl i fyfyrwyr rhan 1 astudio hyd at 60 credyd y tu allan i'w pwnc. Os yw'n bosib astudio'r credydau hyn drwy gyfrwng y Gymraeg, dylid eu cynnwys yng nghanran cyfrwng Cymraeg y cynllun gradd.
- Ni ddylid cynnwys blwyddyn ryng-gyrsiol, blwyddyn dramor neu flwyddyn mewn diwydiant, hyd yn oed os yw'r flwyddyn yn cario credydau ac mae'n bosib ei dilyn trwy gyfrwng y Gymraeg.

3. ⁠Enghreifftiau

(i) Enghraifft 1: L255 Gwleidyddiaeth Ryngwladol (2018/19) [Cynllun gradd dynodedig cyfrwng Cymraeg]

Blwyddyn⁠
1	2	3
Modiwlau craidd ar gael drwy’r Gymraeg	Credydau cyfrwng Cymraeg ar y modiwlau	Modiwlau craidd ar gael drwy’r Gymraeg	Credydau cyfrwng Cymraeg ar y modiwlau	Modiwlau craidd ar gael drwy’r Gymraeg	Credydau cyfrwng Cymraeg ar y modiwlau
GW12420 Cyflwyniad i Wleidyddiaeth Ryngwladol 1: Cysyniadau Canolog a Sgiliau	18	GW20120 Cysylltiadau Rhyngwladol: Safbwyntiau a Thrafodaethau	18.6	GW30040 Dulliau Ymchwil + Traethawd Estynedig	30
GW12620 Y Tu ôl i'r Penawdau	18
GW12520 Cyflwyniad i Wleidyddiaeth Ryngwladol 2: Heriau byd-eang	17.6
Cyfanswm nifer y credydau craidd sydd eu hangen	60	Cyfanswm nifer y credydau craidd sydd eu hangen	20	Cyfanswm nifer y credydau craidd sydd eu hangen	40
Modiwlau dewisol ar gael drwy’r Gymraeg	Credydau cyfrwng Cymraeg ar y modiwlau	Modiwlau dewisol ar gael drwy’r Gymraeg	Credydau cyfrwng Cymraeg ar y modiwlau	Modiwlau dewisol ar gael drwy’r Gymraeg	Credydau cyfrwng Cymraeg ar y modiwlau
GW12820 Llunio'r Byd Modern: Rhyfel, Heddwch a Chwyldro ers 1789	18.4	GQ20920 Y Meddwl Cymreig mewn Syniadaeth Ryngwladol	20	GQ30920 Y Meddwl Cymreig mewn Syniadaeth Ryngwladol	20
GW10320 Rhyfel Strategaeth a Chuddwybodaeth	17.2	GQ23720 Amlddiwylliannedd mewn Polisi ac Ymarfer	20	GQ33720 Amlddiwylliannedd mewn Polisi ac Ymarfer	20
GW12920 Gwleidyddiaeth yn yr Unfed Ganrif ar Hugain	17.6	GQ23420 Rhyfel Diarbed, Heddwch Diarbed	20	GQ33420 Rhyfel Diarbed, Heddwch Diarbed	20
Cyfanswm y credydau dewisol sydd eu hangen	60	Cyfanswm y credydau dewisol sydd eu hangen	100	Cyfanswm y credydau dewisol sydd eu hangen	80
Cyfanswm credydau cyfrwng Cymraeg blwyddyn 1	8	Cyfanswm credydau cyfrwng Cymraeg blwyddyn 2	6	Cyfanswm credydau cyfrwng Cymraeg blwyddyn 3	90
Cyfanswm dros 3 blynedd: 275.4 Credydau cyfrwng Cymraeg = 76.5%

(ii) Enghraifft 2: D4N1 Agriculture with Studies (2018/19) [Cynllun gradd dynodedig cyfrwng Saesneg]

Blwyddyn⁠
1	2	3
Modiwlau craidd ar gael drwy’r Gymraeg	Credydau cyfrwng Cymraeg ar y modiwlau	Modiwlau craidd ar gael drwy’r Gymraeg	Credydau cyfrwng Cymraeg ar y modiwlau	Modiwlau craidd ar gael drwy’r Gymraeg	Credydau cyfrwng Cymraeg ar y modiwlau
BG11400/10 Cyflwyniad i Systemau Cynhyrchu Da Byw	10	BG20400/20 Systemau Cynhyrchu Da Byw	20	BG34010 Taith Astudio Amaethyddol a'r Amgylchedd Gwaith	2.5
BG12410 Sgiliau Astudio a Chyfathrebu	10	BG25620 Dulliau Ymchwil	10	BG32300/30 Traethawd Estynedig	30
BG11110 Y Diwydiant Amaethyddol - Sgiliau Cynllun-Benodol	7.5
Cyfanswm nifer y credydau craidd sydd eu hangen	70	Cyfanswm nifer y credydau craidd sydd eu hangen	80	Cyfanswm nifer y credydau craidd sydd eu hangen	60
Modiwlau dewisol ar gael drwy’r Gymraeg	Credydau cyfrwng Cymraeg ar y modiwlau	Modiwlau dewisol ar gael drwy’r Gymraeg	Credydau cyfrwng Cymraeg ar y modiwlau	Modiwlau dewisol ar gael drwy’r Gymraeg	Credydau cyfrwng Cymraeg ar y modiwlau
MR10500/20 Cyflwyniad i Reolaeth	20	MR30720 Rheolaeth Marchnata	13.4	BG30800/20 Gwyddor Cynhyrchu Da Byw	20
MR10600/20 Cyflwyniad i'r Amgylchedd Busnes	20	MR33120 - Ymddygiad Sefydliadol	13.4	MR34020 Strategaeth Busnes	13.4
MR10120 Egwyddorion Marchnata	13.4	BG21920 Bwyd, Ffermio a'r Amgylchedd	20
BG10810 Datblygu a Rheoli Cynefinoedd ym Mhrydain	10
Cyfanswm credydau dewisol sydd eu hangen	50	Cyfanswm credydau dewisol sydd eu hangen	40	Cyfanswm credydau dewisol sydd eu hangen	60
Cyfanswm credydau cyfrwng Cymraeg blwyddyn 1 (llwybr gyda'r % cyfrwng Cymraeg uchaf)	5	Cyfanswm credydau cyfrwng Cymraeg blwyddyn 2 (llwybr gyda'r % cyfrwng Cymraeg uchaf)	4	Cyfanswm credydau cyfrwng Cymraeg blwyddyn 3	9
Cyfanswm dros 3 blynedd: 206.8 Credydau cyfrwng Cymraeg = 57.4%

2.14.1 Arweiniad ar gyfrifo canrannau cyfrwng Cymraeg ar gyfer modiwlau cyfrwng Cymraeg

1. Er mwyn i adrannau gyrraedd eu targedau o ran cynyddu nifer y myfyrwyr sy'n astudio drwy gyfrwng y Gymraeg, mae angen sicrhau:

Bod cyfeirnod modiwl cyfrwng Cymraeg ar gyfer unrhyw fodiwl ag iddo elfen o ddarpariaeth cyfrwng Cymraeg
Bod yr adran yn nodi canran cyfrwng Cymraeg ar gyfer pob modiwl sydd â chyfeirnod modiwl cyfrwng Cymraeg yn y maes priodol yng nghofnod y modiwl ar AStRA
Mynd i ddosbarthiadau cyfrwng Cymraeg (oriau cyswllt Cymraeg).

2. Os nad oes cyfeirnod modiwl cyfrwng Cymraeg gan fodiwl a chanran cyfrwng Cymraeg ar gofnod y modiwl, nid oes modd i’r system gyfrifiadurol adnabod y myfyrwyr ar y modiwl fel myfyrwyr sy'n astudio drwy gyfrwng y Gymraeg a byddant yn ymddangos fel myfyrwyr cyfrwng Saesneg yn y data y mae’r Cyngor Cyllido (HEFCW) yn ei ddefnyddio i fesur ein cyrhaeddiad targedau ar gyfer cynyddu nifer y myfyrwyr cyfrwng Cymraeg. Bydd hyn yn peryglu ein gallu i ddenu buddsoddiad pellach yn y maes. Bydd y Gofrestrfa Academaidd yn diweddaru AStRA ar sail data a ddarperir gan adrannau academaidd.

3. Cyfrifo canrannau cyfrwng Cymraeg

(i) Modiwlau a ddysgir 100% trwy gyfrwng y Gymraeg.

C1) Ai Cymraeg yw cyfrwng yr holl oriau cyswllt; hynny yw, mae pob darlith, seminar, tiwtorial, gweithdy, sesiynau mewn labordy, ac ati, yn digwydd trwy gyfrwng y Gymraeg?

A1) Os felly, mae’r modiwl yn cael ei ystyried yn fodiwl 100% drwy’r Gymraeg. D.S. Mae hyn yn wir hyd yn oed os oes disgwyl i’r myfyrwyr ddarllen testunau yn Saesneg neu iaith arall fel rhan o’r modiwl.

C2) A yw'n fodiwl Cymraeg sy'n cyflwyno myfyrwyr i'r Gymraeg ar gyfer dechreuwyr?

A2) Dylid cofnodi'r modiwl yn 100% cyfrwng Cymraeg.

(ii) Modiwlau a ddysgir yn rhannol yn Gymraeg.

C1) A yw rhai o'r oriau cyswllt ar y modiwl, e.e. seminarau, yn Gymraeg, a rhai o'r oriau cyswllt, e.e. darlithoedd, yn Saesneg?

A1) Os felly, mae’r modiwl yn cael ei ystyried yn fodiwl a addysgir yn rhannol yn Gymraeg a bydd ei ganran cyfrwng Cymraeg yn llai na 100%.

Yn yr achos hwn, mae angen edrych ar gyfanswm yr oriau a dreulir ar y modiwl.

Canran cyfrwng Cymraeg y modiwl = Nifer yr oriau astudio drwy gyfrwng y Gymraeg

Cyfanswm yr oriau astudio

C2) Beth yw cyfanswm yr oriau astudio?

A2) Mae 1 credyd yn cyfateb i 10 awr o astudio. E.e. cyfanswm yr oriau astudio ar fodiwl 10 credyd yw 100 awr.

C3) Faint o oriau o astudio drwy gyfrwng y Gymraeg sydd gan fodiwl?

A3) Dylech gynnwys unrhyw oriau a dreulir:

- Yn gwneud gweithgareddau eraill hunan-gyfeiriedig cyfrwng Cymraeg (e.e. gwaith cartref ar gyfer seminar)
- Yn gwneud gwaith cwrs asesedig (e.e. ysgrifennu traethawd, ysgrifennu adroddiad, gwneud taflenni gwaith, ac ati); [D.S. Ar fodiwlau sydd â chyfeirnod modiwl cyfrwng Cymraeg, mae disgwyl i fyfyrwyr allu cyflwyno eu gwaith yn Gymraeg a derbyn adborth yn Gymraeg. Ni ddylid cyfieithu gwaith i'w farcio ar fodiwlau cyfrwng Cymraeg]
- Yn gwneud unrhyw ymarferion cyfrwng Cymraeg nad ydynt yn cyfrif tuag at farc terfynol y modiwl
- Adolygu ar gyfer arholiad(au)
- Ymarfer ar gyfer perfformiad cyfrwng Cymraeg (e.e. drama, sioe gerdd).

4. Os nad ydych yn siŵr faint o oriau y mae myfyrwyr i fod i dreulio ar y gwahanol weithgareddau ar fodiwl, mae dadansoddiad ar gael ar ffurflen ddilysu wreiddiol y modiwl. Ar gyfer modiwlau a ddilyswyd rai blynyddoedd yn ôl, bydd copi o'r ffurflen hon ar gael yng nghofnodion cyfarfod y deoniaid / athrofa lle cymeradwywyd y modiwl. Maent ar gael gan y Gofrestrfa.

5. Enghreifftiau

(i) Modiwl 10 credyd:

Oriau o weithgaredd	Saesneg	Cymraeg
Darlithoedd + darllen	10 + 10	0
Seminarau + paratoi	0	10 + 20
Pecyn dysgu hunan-gyfeiriedig	0	20
Arholiad a thraethawd	5	25
Cyfanswm	23 (25%)	75 (75%)

Canran cyfrwng Cymraeg a awgrymir gan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol: 75%

Noder mai dim ond 50% o'r oriau cyswllt sydd yn y Gymraeg. Fodd bynnag, ystyrir canran cyfrwng Cymraeg o 50% yn rhy geidwadol oherwydd bod nifer o weithgareddau eraill cyfrwng Cymraeg sy'n rhan o'r modiwl y tu hwnt i'r oriau cyswllt cyfrwng Cymraeg.

Noder mai dim ond 10% o oriau tybiannol y modiwl sy'n cael eu dynodi yn oriau cyfrwng Saesneg, sef y deg awr o ddarlithoedd cyfrwng Saesneg. (Mae'n fodiwl 10 credyd ac felly mae’n tybio 100 awr o astudio). Fodd bynnag, ystyrir canran cyfrwng Cymraeg o 90% yn rhy hael gan fod hanner yr oriau cyswllt yn Saesneg ac felly mae'n rhesymol i ragdybio bydd rhai oriau tybiannol cyfrwng Saesneg yn gysylltiedig â'r oriau cyswllt cyfrwng Saesneg.

Mae'r Coleg yn argymell y byddai cofnodi canran o rhwng 70% ac 80% yn rhesymol, gan ddibynnu ar union gyd-destun y modiwl a'r pwnc, ac ystod y gweithgareddau dysgu a pharatoi ar gyfer y seminarau (Cylchlythyr 16/03).

(ii) Modiwl 10 credyd:

Oriau o weithgaredd	Saesneg	Cymraeg
Darlithoedd + darllen	10 + 10	0
Seminarau + paratoi	5 + 10	0
Tiwtorialau unigol + paratoi	0	5 + 10
Arholiad a thraethawd	5	20
Cyfanswm	40 (53%)	35 (47%)

Canran cyfrwng Cymraeg a awgrymir gan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol: 47%

(iii) Model 10 credyd (lle mae'r myfyriwr yn cyflwyno asesiadau yn Saesneg):

Oriau o weithgaredd	Saesneg	Cymraeg
Darlithoedd + darllen	10 + 10	0
Seminarau + paratoi	5 + 10	0
Tiwtorialau unigol + paratoi	0	5 + 10
Arholiad a thraethawd	20	5
Cyfanswm	55 (73%)	20 (27%)

Canran cyfrwng Cymraeg a awgrymir gan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol: 20%

Noder mai 25% o'r oriau cyswllt sydd yn y Gymraeg. Fodd bynnag, ystyrir canran cyfrwng Cymraeg o 25% yn rhy hael oherwydd bod y gweithgareddau eraill sy’n rhan o’r modiwl y tu hwnt i'r oriau cyswllt yn rhai Saesneg.

6. Modiwlau sy’n cynnwys lleoliadau profiad gwaith

C1) A yw'r modiwl yn cael ei ddysgu'n bennaf drwy gyfrwng y Gymraeg, ond mae elfen o leoliad gwaith lle gall y cyswllt Cymraeg amrywio yn dibynnu ar y cyflogwr, hyd yn oed, mewn rhai achosion, o ddydd i ddydd?

A1) Gallwn wneud penderfyniad rhesymol ynglŷn â chanran gyfartalog yr elfen hon o'r modiwl a gynhaliwyd yn Gymraeg, a rhoi un ganran ar gyfer yr holl fyfyrwyr ar y modiwl (er bod rhai myfyrwyr, mewn gwirionedd, wedi astudio canran ychydig yn uwch na'r cyfartaledd ac eraill wedi astudio canran ychydig yn is).

7. Modiwl cyfrwng Saesneg sy'n cyflwyno elfen o ddeunydd cyfrwng Cymraeg mewn darlithoedd

C1) A yw'r modiwl yn cyflwyno elfen o ddeunydd cyfrwng Cymraeg mewn darlithoedd, er bod y darlithoedd, seminarau ac unrhyw ddosbarthiadau eraill sy'n rhan o'r modiwl yn Saesneg? Enghraifft o hyn fyddai modiwl sy'n paratoi myfyrwyr i gyflwyno'r Gymraeg fel rhan o'r cwricwlwm cynradd yng Nghymru.

A1) Os felly, mae'r Coleg yn awgrymu na ellir cofnodi mwy na 10% o'r modiwl yn gyfrwng Cymraeg, yn rhesymol.

8. Enghraifft

Modiwl 10 credyd:

Oriau o weithgaredd	Saesneg	Cymraeg
Darlithoedd + darllen	15 + 20	5* + 10
Seminarau + paratoi	10 + 20	0
Arholiad a thraethawd	25	0
Cyfanswm	90 (90%)	10 (10%)

*Mae’r modiwl yn cynnwys pum darlith cyfrwng Saesneg sy'n cyflwyno elfen o ddeunydd cyfrwng Cymraeg

Canran cyfrwng Cymraeg a awgrymir gan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol: 10%

9. Mae'r Coleg yn barod i ddarparu arweiniad ar fodiwlau penodol. Dylid cysylltu â'r Swyddog Cangen i wneud cais am arweiniad.

Diweddarwyd Adran 2: Mawrth 2025