Hwb i brotein amgen yn Ewrop gyda phartneriaeth codlysiau newydd

Rhai aelodau o’r consortiwm newydd Cynhyrchu Codlysiau

Mae gwyddonwyr ym Mhrifysgol Aberystwyth wedi ymuno gyda’r bridwyr planhigion gorau ar draws Ewrop i hybu cnydau a all leihau mewnforion protein.

Mae ffermio da byw yn yr UE a’r DU yn defnyddio tua 10 miliwn tunnell o wrtaith nitrogen o nwy naturiol a’r hyn sy’n cyfateb i tua 35 miliwn tunnell o soia, wedi’i fewnforio’n bennaf.

Fel rhan o’r consortiwm newydd Cynhyrchu Codlysiau, bydd academyddion o orllewin Cymru yn ymuno â sefydliadau ymchwil blaenllaw eraill o bob rhan o Ewrop i hybu bridio ffa soia, bysedd y blaidd, pys, ffacbys, ffa a meillion.

Nid yw’r cnydau codlysiau hyn, sy'n gallu disodli gwrtaith a soia wedi'i fewnforio, yn cael eu tyfu’n aml gan ffermwyr Ewropeaidd, gan gynrychioli 2-3% o'r arwynebedd cnydio yn unig.

Mae'r bartneriaeth newydd – sy’n cynnwys 32 partner o 16 o wledydd, gan gynnwys Seland Newydd ac UDA - wedi derbyn €7 miliwn yn ddiweddar gan yr Undeb Ewropeaidd a Llywodraeth y Deyrnas Gyfunol.

Yn weithredol tan fis Chwefror 2028,  nod y gwaith yw lleihau'r bwlch protein Ewropeaidd trwy hybu bridio planhigion i wneud codlysiau yn fwy cynhyrchiol a phroffidiol i ffermwyr Ewropeaidd.

Dywedodd Dr Catherine Howarth o Sefydliad Gwyddorau Biolegol, Amgylcheddol a Gwledig ym Mhrifysgol Aberystwyth:

“O ystyried yr argyfyngau hinsawdd a bioamrywiaeth, a manteision bwydydd sy’n seiliedig ar blanhigion, mae  teulu’r codlysiau yn dda i’n hiechyd ac i’r blaned. Mae ffacbys, ffa soia, bysedd y blaidd, pys, a ffa a'r planhigion sy’n perthyn iddyn nhw yn casglu eu nitrogen eu hunain o'r aer a’u storio ac yn rhoi hadau llawn protein i ni sy'n allweddol i ddiet iach a chynaliadwy. Bydd cynyddu eu cynhyrchiant yn Ewrop yn gwneud systemau ffermio yn fwy amrywiol, gwydn a chynaliadwy.”

Ychwanegodd Dr Lars-Gernot Otto o Sefydliad Ymchwil Genetig Planhigion a Phlanhigion Cnydau Leibniz:

“Bydd y prosiect yn cyfrannu at ein cenhadaeth i gefnogi bridio planhigion gyda’n cronfa hadau ac i fanteisio ar eneteg er mwyn datblygiad cynaliadwy ffermio. Mae'r codlysiau yn rhan hanfodol o systemau amaethyddol cynaliadwy ac mae'r prosiect hwn yn ein galluogi i gyfrannu at ddatblygu'r mathau gwell sydd eu hangen arnom.

“Mae angen i ni ffurfio partneriaethau newydd rhwng sefydliadau ymchwil planhigion Ewropeaidd blaenllaw a’r bridwyr planhigion y mae gwella cnydau fferm yn dibynnu arnyn nhw. Byddwn ni’n newid y ffordd y mae bridwyr planhigion codlysiau yn cael eu cefnogi gan ymchwil er budd ffermwyr Ewropeaidd, yr amgylchedd, a’n hiechyd.”

Rhannu