Pwllpeiran

Mae Canolfan Ymchwil yr Ucheldir, Pwllpeiran yn ganolfan astudio ecosystemau ucheldirol sy'n cael ei ffermio. Saif yng nghalon mynyddoedd y Canolbarth ger Ardal Gadwraeth Arbennig Elenydd

Mae ychydig dros 50% o’r tir amaethyddol a ddefnyddir yng ngwledydd Prydain yn cael ei roi yn nosbarth ‘Ardal Lai Ffafriol’, ac yng Nghymru mae’r ffigur hwnnw yn codi i 80%.

Mae uchder y tir, nodweddion y pridd ac amodau’r hinsawdd yn cyfuno i gyfyngu posibiliadau’r rhan fwyaf o’r ffermydd yn yr ardaloedd hyn i ffermio defaid a gwartheg ar raddfa eang, ac mae rhyw 60% o’r ddiadell defaid magu a 60% o’r fuches gwartheg sugno ym Mhrydain i’w cael yn yr ucheldiroedd.

Mae’r ucheldiroedd hefyd yn chwarae rhan hanfodol wrth ddarparu amrywiaeth o ‘wasanaethau’ ecosystemau e.e. rheoli dŵr (gan gynnwys darparu dŵr yfed a lliniaru ar effeithiau posib llifogydd), rheoli carbon (gan gynnwys cadw carbon yn y pridd a thynnu carbon o’r atmosffer), a rheoli tirweddau a threftadaeth (gan gynnwys twristiaeth, hamdden a chyfleoedd addysgiadol).

Mae’r mathau o lystyfiant ar y safle yn amrywio’n helaeth, o lastir wedi’i wella ac a reolir yn ddwys, i dir pori mynyddig.‌‌‌ Mae’r amrywiaeth hwnnw yn golygu y gellir profi effeithiau gwahanol sefyllfaoedd rheoli ar amrywiaeth o fathau o lystyfiant ar yr un safle, ac mae hynny’n sicrhau bod cyn lleied â phosib o wahaniaethau o ran yr hinsawdd neu ffactorau amgylcheddol eraill a allai ddrysu canlyniadau’r profion hynny. Mae'r cymunedau lled-naturiol sy'n bresennol yn cynnwys cynefinoedd o bwysigrwydd cadwraeth.