150 o Straeon Ymchwil ac Arloesi

1. Talwrn y Beirdd Ifanc

Rhoddodd y prosiect hwn flas cyntaf o gerddi byr, bachog, digri a dwys y talwrn i gannoedd o ddisgyblion.

Eurig Salisbury

Darganfod mwy

2. Dod â seryddiaeth cysawd yr haul i flaen y gad ym mywyd diwylliannol Cymru

Mae seryddiaeth wedi dod yn thema ganolog i sawl agwedd ar ddiwylliant Cymru trwy weithgareddau prosiect RAS200: ‘Seryddiaeth a Geoffiseg trwy Ddiwylliant Traddodiadol Cymru’.

Dr Huw Morgan

Darganfod mwy

3. Arfau niwclear ym materion y byd

Ers y 1960au bu'r Adran yn flaenllaw yn rhyngwladol wrth ymchwilio i wahanol ddimensiynau arfau niwclear.

Yr Athro Ken Booth

Darganfod mwy

4. Datblygu technoleg i gynorthwyo byw'n annibynnol

Mae Prifysgol Aberystwyth yn datblygu Labordy Cartref Clyfar newydd.

Dr Patricia Shaw

Darganfod mwy

5. Datblygu gweithdrefnau cynhesu sy'n gwella perfformiad ar gyfer digwyddiadau athletaidd

Datblygodd y Grŵp Ymchwil Perfformiad Dynol ym Mhrifysgol Aberystwyth drefn "cynhesu" dwysedd uchel newydd, a elwir yn "ymarfer preimio".

Dr Rhys Thatcher

Darganfod mwy

6. Gwerthusiad Atal Cyfiawnder Ieuenctid

Comisiynodd y Bwrdd Cyfiawnder Ieuenctid y Gwasanaeth Cyfiawnder Ieuenctid ac Atal Ceredigion (YJPS), gan weithio gyda Phrifysgol Aberystwyth, i fod yn brosiect braenaru.

Dr Gareth Norris

Darganfod mwy

7. The Persians, Coriolan/us and …’: cyfres o berfformiadau safle-benodol

Fe wnaeth staff yr adran Mike Pearson, Mike Brookes a Simon Banham lunio, dylunio a chyfarwyddo cynyrchiadau theatr o The Persians (2010) Aeschylus ar gyfer National Theatre Wales (NTW).

Yr Athro Simon Banham, Dr Mike Brookes

Darganfod mwy

8. Archwilio Effaith Pandemig COVID-19 ar Ddysgwyr yng Nghymru

Yn groes i’r ymadrodd ‘colled dysgu’ a ddefnyddir yn aml, roedd llawer o ddisgyblion ysgol Cymru wedi elwa ar brofiadau dysgu gwahanol wrth iddynt addasu i’r newid i ddysgu ar-lein yn ystod pandemig COVID-19, yn ôl ymchwil yn ymwneud ag academyddion o Aberystwyth.

Prysor Mason Davies

Darganfod mwy

9. Adroddiad GFS yn argymell offeryn newydd ar gyfer hen broblem gwastraff bwyd

Mewn adroddiad newydd ar gyfer rhaglen Diogelwch Bwyd Byd-eang (GFS) UKRI, mae ymchwilwyr ar ddechrau eu gyrfa wedi cynghori sut y gallai TCA helpu i leihau colled a gwastraff ar draws y system fwyd.

Dr Siobhan Maderson

Darganfod mwy

10. Lleihau'r ddibyniaeth ar borthiant protein wedi'i fewnforio o fewn cadwyn gyflenwi anifeiliaid cnoi cil

Mae da byw yn darparu traean o'r protein y mae pobl yn ei fwyta. Mae angen dewisiadau eraill yn lle soia wedi'i fewnforio, sy'n elfen brotein allweddol o ddiet anifeiliaid cnoi cil, er mwyn darparu sicrwydd bwyd.

Dr Christina Marley

Darganfod mwy

11. Ysgrifennu Covid Hir

Y prosiect hwn yw cam cyntaf ymchwiliad i sut y gallai ysgrifennu creadigol effeithio ar reolaeth Covid hir.

Dr Jacqueline Yallop

Darganfod mwy

12. Imprint: Gwyddoniaeth a threftadaeth yn elwa o hanes canoloesol

Ariannwyd prosiect Imprint gan yr AHRC ac mae wedi defnyddio ymchwil hanesyddol a thechnegau gwyddonol arloesol i ddod â’r gorffennol yn fyw mewn ffyrdd newydd, gan gyfrannu at ddatblygiadau allweddol mewn ymchwil fforensig. 

Dr Elizabeth New

Darganfod mwy

13. A yw dynion yn fwy doniol na menywod?

Fe wnaethon ni brofi a yw'r stereoteip bod dynion yn fwy doniol na menywod yn wir.

Dr Gil Greengross

Darganfod mwy

14. Canolfan Arbenigedd Ffotonig

Mae’r Ganolfan Arbenigedd Ffotoneg (CPE) yn dîm Cymru gyfan o bedair prifysgol yng Nghymru, gan gynnwys Prifysgol Aberystwyth, sy’n defnyddio eu hymchwil blaenllaw, i gynnig atebion technolegol sy'n seiliedig ar olau i fusnesau ledled Cymru.

Yr Athro Andrew Evans, Dr Matt Gunn, Dr Rachel Cross, Dr Dave Langstaff, Dr Huw Morgan

Darganfod mwy

15. Amlinelliad/Outline: Cydweithrediadau celf-gwyddor mewn cyfnod o newid amgylcheddol, cymdeithasol a thechnolegol

Prosiect ar y cyd rhwng Prifysgol Aberystwyth a’r elusen Art+Science sy’n mynd i’r afael â’r cwestiynau hyn.

Yr Athro Stephen Tooth

Darganfod mwy

16. Ewynnau fel hidlwyr hylif

Rydym yn datblygu efelychiadau cyfrifiadurol i fodelu ewynnau dyfrllyd, dosbarth o hylifau cymhleth sydd â llawer o gymwysiadau.

Dr Tudur Davies

Darganfod mwy

17. Trawsnewid Cyflwyno Polisi Cyhoeddus Ymddygiadol ac Arferion Ymarferwyr drwy’r Rhaglen MBBI

Datblygodd Ymchwil ym Mhrifysgol Aberystwyth raglen hyfforddi MBBI (Deall Ymddygiad a Gwneud Penderfyniadau’n Seiliedig ar Ymwybyddiaeth Ofalgar).

Yr Athro Mark Whitehead

Darganfod mwy

18. Newid Hinsawdd a Democratiaeth

Mae ymchwilwyr Aberystwyth yn arwain y gwaith o ailfeddwl gwleidyddiaeth ddemocrataidd yng nghyd-destun heriau byd-eang a lleol cyfoes:

Yr Athro Milja Kurki, Harry Warne

Darganfod mwy

19. Mae dilyniannu genom yn cyflymu potensial torri carbon glaswellt Miscanthus

Denodd y rhywogaeth hon o laswellt sylw gyntaf fel ffynhonnell ynni bosibl, ond mae ymchwil newydd yn dangos y gallai leihau allyriadau carbon mewn sawl ffordd.

Yr Athro Iain Donnison

Darganfod mwy

20. Gwleidyddiaeth Croestoriadol Antagoniaeth mewn Adeiladu Heddwch (IPAP)

Datblygir yr ymchwil Marie-Curie hwn yn Adran Gwleidyddiaeth Ryngwladol Prifysgol Aberystwyth.

Dr Sonia Garzon Ramirez

Darganfod mwy

21. Ucheldiroedd Arfordirol: Treftadaeth a Thwristiaeth

Mae'r prosiect yn ceisio defnyddio treftadaeth ddiwylliannol a naturiol ucheldiroedd arfordirol Mynyddoedd Cambria, Preseli, Wicklow a Blackstairs fel ffordd o hyrwyddo twristiaeth gynaliadwy yn yr ardaloedd hyn.

Yr Athro Rhys Jones

Darganfod mwy

22. Newyn Canoloesol

Yn y degawdau naill ochr i 1300 cafodd y rhan fwyaf o ogledd Ewrop ei tharo gan gyfres o ddigwyddiadau tywydd eithafol a arweiniodd at fethiant sylweddol y cynhaeaf.

Yr Athro Phillipp Schofield

Darganfod mwy

23. Cyfraniad at Ddeddfwriaeth Ddatganoledig a Hygyrchedd y Gyfraith yng Nghymru

Mae gwaith Catrin Fflûr Huws ar ddatganoli ar y gwahaniaeth rhwng cyfraith Cymru a Lloegr, yn enwedig o ran hygyrchedd cyfraith Cymru, a’i hygyrchedd yn y Gymraeg a’r Saesneg wedi cael effaith fawr ar bolisi cyhoeddus.

Dr Catrin Fflur Huws

Darganfod mwy

24. Y Ganolfan Ymchwil Heneiddio a Dementia (CADR)

Nod CADR yw gwella bywydau pobl hŷn a gofalwyr trwy integreiddio ymchwil ar heneiddio, polisi ac ymarfer.

Yr Athro Charles Musselwhite

Darganfod mwy

25. Corona yr Haul

Mae'r ymchwil hwn yn ymwneud ag atmosffer dirgel yr Haul sy’n cael ei adnabod fel y corona.

Dr Youra Taroyan

Darganfod mwy

26. (Dad-)Pwytho yng Ngholombia

Astudiodd y prosiect cydweithredol hwn gyda chydweithwyr Colombia ailintegreiddio cyn-ymladdwyr FARC i gymdeithas ar ôl cytundeb heddwch Colombia 2016.

Yr Athro Berit Bliesemann de Guevara

Darganfod mwy

27. Effaith Pryder ar gydbwysedd gan ddefnyddio'r model her CO2

Archwiliodd y prosiect y berthynas rhwng pryder a newidiadau mewn cydbwysedd.

Dr Alexander Taylor

Darganfod mwy

28. Gyrru annibynnol oddi ar y ffordd

Mae ymchwilwyr Aber wedi datblygu system sy’n caniatáu i gerbyd yrru’n annibynnol ar draws caeau ac ar hyd traciau anniffiniedig, fel glaswellt a mwd.

Dr Frédéric Labrosse

Darganfod mwy

29. Y Geiriadur Eingl-Normaneg (GEN)

Mae ein tîm o ymchwilwyr yn gweithio ar adolygiad parhaus o eiriadur Eingl-Normaneg – yr iaith Ffrangeg fel y’i defnyddiwyd yn Ynysoedd Prydain yn ystod y cyfnod canoloesol (1066-1500).

Dr Geert De Wilde, Dr Heather Pagan

Darganfod mwy

30. 100 Llais y BBC – Diddanu’r D.U.

Curadodd Jamie’r wefan, ac ysgrifennodd nifer o’r cofnodion, gan dynnu ar archif hanes llafar helaeth y BBC.

Yr Athro Jamie Medhurst

Darganfod mwy

31. Bridio mathau o feillion hynod barhaus yn cael effaith gadarnhaol ar gynaliadwyedd ffermio da byw

Mae rhaglenni ymchwil a bridio Prifysgol Aberystwyth wedi cynhyrchu mathau hynod barhaus o feillion.

Dr Catherine Howarth

Darganfod mwy

32. Cefnogi anghenion seicogymdeithasol cleifion gofal lliniarol a chleifion canser gyda theleiechyd

Mae Canolfan Rhagoriaeth mewn Ymchwil Iechyd Gwledig Prifysgol Aberystwyth, dan arweiniad Dr Rachel Rahman, wedi archwilio’r defnydd o delefeddygaeth i wella mynediad gwledig i wasanaethau iechyd.

Dr Rachel Rahman

Darganfod mwy

33. Argraffiadau Lluosog: Ehangu Arferion Gwneud Printiau Cyfoes

Trwy ymarfer-fel-ymchwil, cyhoeddiadau, arddangosfeydd, dosbarthiadau meistr, portffolios print, cydweithrediadau rhyngwladol a rhwydweithio byd-eang, mae Croft wedi gwella'r ddealltwriaeth o wneud printiau cyfoes ac wedi darparu cyfleoedd newydd i gynulleidfaoedd cyhoeddus brofi ac ymgysylltu ag arferion o'r fath.

Paul Croft

Darganfod mwy

34. Hyrwyddo ffyrdd iach o fyw mewn oedolion hŷn

Mae Prifysgol Aberystwyth yn hyrwyddo bwyta'n iach a ffordd o fyw egnïol yn gorfforol.

Dr Marco Arkesteijn

Darganfod mwy

35. Llenyddiaeth Hanesyddol / Dadleuon Cyfoes

Archwiliodd yr Athro Richard Marggraf Turley y cysylltiadau rhwng gwaith awduron ac artistiaid hanesyddol o bwys a heriau cymdeithasol cyfredol yn ymwneud â diogelwch bwyd a diwylliant gwyliadwriaeth.

Yr Athro Richard Marggraf Turley

Darganfod mwy

36. Daear Fyw – dull gweithredu byd-eang o fonitro a chynllunio tir

Mae Daear Fyw yn ddull sy’n gymwys yn fyd-eang o gynhyrchu nodweddu, mapio a monitro cyson o ddata arsylwi’r Ddaear.

Yr Athro Richard Lucas, Dr Carole Planque, Dr Suvarna Punalekar, Sebastien Chognard, Clive Hurford

Darganfod mwy

37. Ewynau yn y Gofod

Mae Prifysgol Aberystwyth yn un o nifer o sefydliadau ledled y byd sy'n ymwneud â'r arbrofion ar ewynnau sy'n cael eu cynnal ar yr Orsaf Ofod Ryngwladol.

Yr Athro Simon Cox

Darganfod mwy

38. Hyfforddi'r Genhedlaeth Nesaf o Ymchwilwyr Deallusrwydd Artiffisial

Cory a Lily oedd ein myfyrwyr PhD cyntaf a ariannwyd gan CDT-AIMLAC UKRI, sy’n cynnwys hyfforddiant DA ychwanegol a lleoliad 6 mis yn y diwydiant.

Cory Thomas, Lily Major, Yr Athro Reyer Zwiggelaar

Darganfod mwy

39. Iwtopias Cynaliadwy: Newid agweddau a dulliau o adeiladu cymunedau, defnyddio treftadaeth a moeseg bwyd

Mae ymchwil Dr Jacqueline Yallop ar weledigaethau iwtopaidd ar gyfer ardaloedd trefol a gwledig wedi galluogi darllenwyr ei gwaith ysgrifenedig, a phobl sydd wedi cymryd rhan mewn prosiectau cysylltiedig, i wneud newidiadau yn eu ffyrdd o fyw o ran eu hunain a’u cymunedau.

Dr Jacqueline Yallop

Darganfod mwy

40. Ymlusgo i Gynhadledd Newid Hinsawdd y Cenhedloedd Unedig COP26

Ar ddydd Sadwrn 6 Tachwedd 2021, fe wnes i gropian gyda phinwydd Albanaidd 6 oed mewn pot ar fy nghefn trwy Ganol Dinas Glasgow.

Miranda Whall

Darganfod mwy

41. Cyswllt Cyfreithiol Cyn-filwyr: Gwella mynediad at gyfiawnder i gyn-filwyr bregus a’u teuluoedd

Datblygodd Olusanya y Cyswllt Cyfreithiol Cyn-filwyr (VLL), sef prosiect cyfiawnder iechyd aml-asiantaeth sy’n canolbwyntio ar y fyddin ledled Cymru

Dr Olaoluwa Olusanya

Darganfod mwy

42. Addasu newid hinsawdd drwy seilwaith arfordirol sy'n sensitif yn ecolegol

Mae ECOSTRUCTURE yn brosiect €5.5 miliwn a ariennir gan Gronfa Datblygu Rhanbarthol Ewrop trwy raglen Cydweithrediad Iwerddon Cymru, sy’n dod â phum prifysgol flaenllaw yng Nghymru ac Iwerddon ynghyd i ymchwilio a chodi ymwybyddiaeth o atebion eco-beirianneg i her addasu arfordirol i newid yn yr hinsawdd.

Dr Joe Ironside

Darganfod mwy

43. Pris Cydwybod - T. H. Parry-Williams a Chysgod y Rhyfel Mawr

Ymdriniaeth â’r amgylchiadau a arweiniodd at ymddiswyddiad T. H. Parry-Williams yn 1919-1920 pan dreuliodd y flwyddyn academaidd honno yn fyfyriwr gwyddonol gyda’r bwriad o fynd yn feddyg neu’n llawfeddyg.

Dr Bleddyn Huws

Darganfod mwy

44. Stiwardiaeth Gwrthficrobaidd ar gyfer milfeddygon fferm Cymru

Mae Prifysgol Aberystwyth wedi sefydlu rhwydwaith cenedlaethol o Hyrwyddwyr Rhagnodi Milfeddygol ledled Cymru sy’n gweithio i wella rhagnodi gwrthfiotigau ar ffermydd Cymru a mynd i’r afael â her fyd-eang ymwrthedd i wrthfiotigau.

Dr Gwenllian Rees

Darganfod mwy

45. Adnoddau mesur mewn theori gwybodaeth cwantwm

Mae'r prosiect hwn yn datblygu modelau mathemategol ar gyfer mesuriadau a ddefnyddir wrth brosesu gwybodaeth cwantwm.

Dr Jukka Kiukas

Darganfod mwy

46. Peirianneg meddalwedd ar gyfer archwilio'r gofod

Rydym yn datblygu rhannau o’r biblinell prosesu meddalwedd ac offeryn dadansoddi gwyddonol ar gyfer system gamerâu ExoMars PanCam ESA.

Dr Matt Gunn, Dr Helen Miles

Darganfod mwy

47. Diwrnod AIDS y Byd

Yn 2008, dyfarnwyd Cadair UNESCO i’r Adran Gwleidyddiaeth Ryngwladol am ymchwil i HIV/AIDS a diogelwch iechyd yn Affrica.

Yr Athro Colin McInnes

Darganfod mwy

48. Capel: Mae'r Goleuadau Ymlaen: cynhyrchu ffyrdd newydd o feddwl sy'n dylanwadu ar ymarfer creadigol

Fe wnaeth y perfformiad safle-benodol Capel: Mae'r Goleuadau Ymlaen gynyddu dealltwriaeth y cyhoedd o bwysigrwydd lle a pherthyn a grymuso pobl ag anabledd dysgu i fynegi cyfalaf diwylliannol a threftadaeth trwy ymyrraeth greadigol.

Dr Margaret Ames

Darganfod mwy

49. Gwarchod a diogelu ffyngau glaswelltir

Datblygodd ymchwilwyr ym Mhrifysgol Aberystwyth (PA) ddull metabarcodio DNA newydd gan ddefnyddio eDNA pridd, a’i ddefnyddio fel dull o asesu bioamrywiaeth ffwngaidd mewn cynefinoedd glaswelltir yn gyflym.

Yr Athro Gareth Griffith

Darganfod mwy

50. Merched ac iechyd

Rydym yn defnyddio cysyniadau fel syniad Foucault o bŵer i archwilio’r grymoedd cymdeithasol ehangach sy’n llywio profiadau menywod, a’r ffyrdd y mae menywod yn rheoli disgwyliadau cymdeithasol o iechyd corfforol a meddyliol.

Dr Martine Robson

Darganfod mwy

51. Symudiadau annibyniaeth yn Ewrop

Mae ymchwilwyr o Ganolfan Gwleidyddiaeth a Chymdeithas Cymru wedi archwilio’r honiadau cyfansoddiadol a wneir gan fudiadau annibyniaeth ar draws Ewrop, a sut mae’r rhain yn cael eu fframio.

Dr Anwen Elias, Dr Elin Royles, Dr Nuria Franco Guillen, Dr Catrin Wyn Edwards, Dr Huw Lewis

Darganfod mwy

52. Ymateb rhewlifoedd yr Himalaya i newid hinsawdd

Yn yr Himalaya, garw uchel, mae pryderon mawr ynghylch newidiadau i rewlifoedd, a nodweddion cysylltiedig megis llynnoedd ag argaeau marian ac argaeau iâ a gorchudd malurion, yn enwedig o ran llifogydd posibl o lynnoedd yn ffrwydro, a all gael canlyniadau trychinebus i lawr yr afon.

Dr Tristram Irvine-Fynn, Yr Athro Neil Glasser

Darganfod mwy

53. 'The sky was clearer in those days'

Mae artistiaid arobryn ac ymchwilwyr Adran Astudiaethau Theatr, Ffilm a Theledu yn datgymalu car teulu ail law yn gyhoeddus, gan dorri i lawr ei elfennau cyfansoddol dros bum niwrnod o berfformiad cyhoeddus eang.

Dr Mike Brookes, Dr Rosa Casado

Darganfod mwy

54. Darganfod materion defnyddioldeb mawr yn awtomatig mewn gwefannau e-Fasnach trwy ddysgu peiriannau

Mae algorithmau cloddio data newydd wedi’u datblygu i ddarganfod materion defnyddioldeb mewn gwefannau e-Fasnach yn effeithiol ac yn effeithlon, gan ddefnyddio datrysiadau dadansoddeg UserReplay gan ddefnyddio ein gwaith, gan arbed symiau sylweddol o arian i fusnesau ledled y byd.

Dr Richard Jensen

Darganfod mwy

55. Rhwydwaith Twf, Gwydnwch Gwledig ac Arloesi (GRRaIN)

Mae Prifysgol Aberystwyth yn ymfalchïo mewn cael ei hystyried yn sefydliad entrepreneuraidd, ymchwil ac addysgu.

Dr Wyn Morris

Darganfod mwy

56. Ail-lunio tirwedd Cymru i gyflawni potensial amaethyddiaeth yr ucheldir

Mae Cymru’n adnabyddus am ei bryniau gwyrdd sydd wedi’u gorchuddio â phorfa barhaol i dda byw.

Dr Muhammad Naveed Arshad

Darganfod mwy

57. Dyfodol Gwyddonol: Hanes yn Llywio Byd Yfory

Bu’r Athro Iwan Morus yn gweithio gyda buddiolwyr allweddol yn edrych ar y ffyrdd y câi naratifau am y dyfodol eu llunio mewn cyfnodau hanesyddol gwahanol.

Yr Athro Iwan Morus

Darganfod mwy

58. Ffermwyr defaid

Comisiynwyd ‘Ni Yw’r Ddiadell’ gan amgueddfa Ceredigion ar gyfer eu harddangosfa Defaid/Sheep yn 2019.

Dr Ffion Jones

Darganfod mwy

59. Rhwydwaith Ymchwil Integredig Trafnidiaeth ac Iechyd (THINK)

Nod THINK yw integreiddio trafnidiaeth ac iechyd trwy archwilio:

Yr Athro Charles Musselwhite

Darganfod mwy

60. Clybiau Roboteg, Addysg Anffurfiol a Datblygiad Technolegol yn Irac

Roedd y prosiect rhyngddisgyblaethol hwn yn edrych ar sut y gall clybiau roboteg fod o fudd i ddysgwyr ifanc a bod yn fodd o gymorth datblygu.

Yr Athro Milja Kurki, Dr Patricia Shaw

Darganfod mwy

61. Gwella Arferion Amddiffyn Sifil ar gyfer Llu Heddwch Di-drais

Galluogodd mabwysiadu’r dull a ddyluniwyd trwy ymchwil yr Athro Bliesmann de Guevara Llu Heddwch Di-drais (NP) Myanmar i fynd i’r afael â phroblemau mynediad corfforol, ieithyddol a diwylliannol cyfyngedig i gymunedau buddiolwyr mewn modd effeithiol.

Yr Athro Berit Bliesemann de Guevara

Darganfod mwy

62. Datblygu cnydau i helpu i atal y broblem gynyddol o ddiabetes yn Affrica

Prosiect sy’n cael ei arwain gan wyddonwyr yn Athrofa y Gwyddorau Biolegol, Amgylcheddol a Gwledig (IBERS) i ddatblygu cnydau – yn benodol mathau a hybridiau o miled perlog – a all ffynnu yn Affrica Is-Sahara, gan ddarparu ffynhonnell fwyd wydn a chyfeillgar i ddiabetes ar gyfer poblogaethau lleol.

Yr Athro Rattan Yadav

Darganfod mwy

63. Yr Athro Lily Newton

Daeth Lily Newton i Aberystwyth ym 1928 gan gymryd swydd fel darlithydd mewn Botaneg, gan ddod yn bennaeth adran benywaidd cyntaf y brifysgol fel Athro a Chadeirydd Botaneg ym 1930.

Dr Jessica Adams

Darganfod mwy

64. Gwyddonwyr i helpu i ragweld bygythiadau tywydd gofod

Mae prosiect SWEEP (Pecyn Ensemble Empeiraidd Tywydd y Gofod) yn brosiect aml-sefydliadol, a arweinir gan Aberystwyth, ac a ariennir trwy gronfa SWIMMR fel rhan o Gronfa Blaenoriaethau Strategol (SPF) UKRI.

Dr Huw Morgan

Darganfod mwy

65. Yr Athro George A Schott

Ymunodd George A Schott â’r Adran Ffiseg yn Aberystwyth fel darlithydd ym 1892 ac fe’i penodwyd yn Bennaeth Mathemateg Gymhwysol ym 1909.

Yr Athro Eleri Pryse, Yr Athro Andrew Evans

Darganfod mwy

66. Aber Instruments yn dathlu 35 mlwyddiant

Wedi’i sefydlu ym mis Ionawr 1988 fel un o gwmnïau deillio cyntaf y Brifysgol, mae Aber Instruments yn cyflenwi systemau monitro eplesu ledled y byd ar gyfer mesur crynodiad biomas yn gyflym ac yn gywir.

Yr Athro Hazel Davey

Darganfod mwy

67. Kindertransport: Stori William Dienemen

Mae Dr Andrea Hammel wedi ymchwilio i ffoaduriaid a ffodd rhag Sosialaeth Genedlaethol i’r DU am dros ugain mlynedd, gan ganolbwyntio’n fwyaf diweddar ar blant sy’n ffoaduriaid ac ar ffoaduriaid sy’n dod o hyd i loches yng Nghymru.

Dr Andrea Hammel

Darganfod mwy

68. Efelychu golwg llygad pry i wella lliw dyfeisiau rheoli pryfed tsetse

Mae pryfed Tsetse yn trosglwyddo Trypanosomiasis Affricanaidd Dynol (HAT, salwch cysgu), a Thrypanosomiasis Affricanaidd Anifeiliaid (AAT, nagana), sy'n faich sylweddol ar boblogaethau gwledig yn Affrica Is-Sahara.

Dr Roger Santer

Darganfod mwy

69. Beth all llenyddiaeth a gwyddor hinsawdd ei ddysgu i ni am ffrwydrad Tambora (1816) mewn perthynas â chynhesu byd-eang?

Arweiniodd ffrwydrad cataclysmig Mynydd Tambora ym 1815 at “Y Flwyddyn Heb Haf”, pan amcangyfrifir bod llawer o effeithiau ecolegol a chymdeithasol, gan gynnwys methiannau cnydau, wedi arwain at farwolaethau o bosibl dros 100,000 o bobl.

Dr Louise Marshall

Darganfod mwy

70. Fflachlifoedd mewn anialwch/tir sych

Mae gwlyptiroedd mewn tiroedd sych yn cael eu hanwybyddu’n gyffredin ond maent yn darparu ystod o wasanaethau ecosystemau hanfodol ar lefelau lleol, rhanbarthol a byd-eang.

Yr Athro Stephen Tooth

Darganfod mwy

71. Dyfnhau gwybodaeth a galluogi dealltwriaeth am farddoniaeth Gymraeg tu hwnt i Gymru

Mae gwaith Eurig wedi dod â safbwyntiau newydd i’r drafodaeth am farddoniaeth mesur caeth hanesyddol a chyfoes a sut y’i defnyddir, yng Nghymru ac yn rhyngwladol.

Eurig Salisbury

Darganfod mwy

72. Fideos cerddoriaeth Gymraeg

Ymchwiliad i orffennol, presennol a dyfodol y fideo cerddoriaeth Gymraeg, gan weithio ar y cyd â chynhyrchwyr, cyfarwyddwyr, darlledwyr, artistiaid a ffans i sefydlu beth sy’n eu gwneud yn unigryw mewn termau gwleidyddol, diwylliannol ac esthetig.

Dr Kate Woodward , Dr Greg Bevan

Darganfod mwy

73. Addysg cyfrifiadureg

Bu’r prosiect Codio Chwareus yn ymchwilio i weithgareddau cyfrifiadura ar gyfer plant 6-16 oed.

Dr Hannah Dee

Darganfod mwy

74. Gweithfeydd Mewnol: Sut rydym yn deall ac yn dychmygu y tu mewn i'r corff dynol

Mae ‘Inner Workings’ yn brosiect sy’n ceisio archwilio’r corff dynol o safbwynt ein dychymyg trwy hanes.

Dr Alice Vernon

Darganfod mwy

75. Atal marwolaethau plant ac oedolion o wenwyn plwm yn dilyn adsefydlu cymunedol: Mitrovica, Kosovo

Mae canlyniadau ymchwil a gomisiynwyd gan Brifysgol Aberystwyth (PA) wedi llywio penderfyniadau a arweiniodd at adleoli cymunedau Roma, Ashkali ac Eifftaidd (RAE) o ffoaduriaid ym Mitrovica, gogledd Kosovo.

Yr Athro Paul Brewer

Darganfod mwy

76. Straen ac ymdopi mewn Nyrsys Arbenigol Canser

Mae'r prosiect hwn yn ceisio deall sut mae nyrsys canser arbenigol yn trafod straen ac ymdopi yn eu rôl gyda'r bwriad o hysbysu'r ffactorau sy'n cyfrannu at straen a blinder yn well.

Kimberley Walker, Dr Simon Payne, Dr Rachel Rahman

Darganfod mwy

77. Beth sy'n llechu y tu mewn i domen fraster?

Comisiynwyd yr arbenigwyr parasitoleg yr Athro Jo Hamilton a Dr Justin Pachebat, sydd bellach yn rhan o’n Hadran Gwyddorau Bywyd, gan Uned Wyddoniaeth y BBC i gynnal dadansoddiad moleciwlaidd o fynydd tew ac i chwilio am barasitiaid a bacteria.

Yr Athro Joanne Hamilton, Dr Justin Pachebat

Darganfod mwy

78. Dal Carbon a Storio Tanddaearol

Ynghyd â Rockfield Software Ltd rydym yn datblygu dulliau rhifiadol ar gyfer Dal Carbon a Storio Tanddaearol (CCUS).

Yr Athro Gennady Mishuris

Darganfod mwy

79. Do You See Me?

Cyfarwyddwyd gan Christian Gordine a chynhyrchwyd gan Dewis Choice. Mae'r ffilm hon yn amlygu profiadau bywyd goroeswyr dioddefwyr LHDTC+ hŷn.

Sarah Wydall

Darganfod mwy

80. Aur Melyn – cynhyrchu galanthamine yn deillio o gennin pedr ar dir uchel

Mae Galantamine yn gyfansoddyn fferyllol sydd wedi bod yn driniaeth cymeradwy ar gyfer Clefyd Alzheimer ers 1998.

Yr Athro Mariecia Fraser

Darganfod mwy

81. Biofarcwyr wrin o amlygiad dietegol i wella iechyd a lles

Mae ein hymchwil wedi arwain at effaith ar ymarfer a pholisi proffesiynol, iechyd a lles, buddion masnachol a dealltwriaeth y cyhoedd.

Yr Athro John Draper

Darganfod mwy

82. Sinema Ciwba: ffilm gyfoes ac etifeddiaeth chwyldro

Gyda chefnogaeth yr Academi Brydeinig a Phrifysgol Aberystwyth, arweiniodd cyfres seminar yn Aberystwyth a Havana, Ciwba at gyhoeddi llyfr cyffrous ac arloesol.

Dr Guy Baron

Darganfod mwy

83. Diwrnod Rhyngwladol y Menywod

Ar Ddiwrnod Rhyngwladol y Menywod rydym yn dathlu llwyddiannau menywod ac yn ymdrechu i sicrhau byd mwy amrywiol, teg a chynhwysol.

Dr Elizabeth New, Dr Rachel Rahman, Sarah Wydall, Dr Christina Marley

Darganfod mwy

84. Herio gwahanol fathau o ragfarn mewn ymchwil Gwyddorau Ffisegol a Pheirianneg

Prifysgol Aberystwyth oedd yr unig brifysgol yng Nghymru a gymerodd ran mewn menter EPSRC gwerth miliynau o bunnoedd rhwng 2018 a 2021 i wella cydraddoldeb, amrywiaeth a chynhwysiant mewn peirianneg a gwyddorau ffisegol.

Dr Christine Zarges, Dr Saffron Passam

Darganfod mwy

85. Dot a Billy: llythyrau caru o'r Rhyfel Byd Cyntaf

Daeth prosiect cymunedol a noddir gan Gronfa Dreftadaeth y Loteri, Aberystwyth yn y Rhyfel 1914-1919: Profiad, Effaith, Etifeddiaeth, â rhai o straeon rhyfel y dref yn ôl yn fyw gan ddefnyddio llythyrau a thystiolaeth arall.

Dr Sian Nicholas

Darganfod mwy

86. Deallusrwydd Artiffisial ar gyfer trin dŵr

A allwn ni wneud penderfyniadau awtomatig gwell ar gyfer trin ein dŵr yfed?

Dr Amanda Clare

Darganfod mwy

87. Oedd Padrig Sant yn Gymro? Mae arbenigwr yn adolygu’r dystiolaeth

Ganed Padrig Sant yn sicr yng ngorllewin Prydain, ac o bosibl yn y Gymru gyfoes.

Dr Simon Rodway

Darganfod mwy

88. Glas | Blue

Gwneuthurwr Ffilm a Ffotograffydd yw Heledd: Storïwr gweledol digidol. Mae ei hymchwil academaidd gyfredol yn archwilio rôl Mam mewn ffilm.

Heledd Hardy

Darganfod mwy

89. Biomas a charbon coedwigoedd byd-eang: mapio stociau a newidiadau

Mae prosiect Biomas Menter Newid Hinsawdd ESA (CCI) yn cynhyrchu mapiau cydraniad uchel byd-eang o fiomas coedwigoedd a newid er mwyn llywio modelu hinsawdd, gwyddor cylchred carbon ac adroddiadau gwlad i UNFCCC ar gyfer Cytundeb Paris.

Yr Athro Richard Lucas, Heather Kay

Darganfod mwy

90. Twbercwlosis buchol: canfod, diogelu a rheoli

Mae Twbercwlosis buchol (bTB) wedi’i ddisgrifio fel y broblem fwyaf sydd gennym yng Nghymru ym maes iechyd anifeiliaid.

Yr Athro Glyn Hewinson

Darganfod mwy

91. Ever After: ystyried theatr a pherfformiad yn oes Covid-19

Daeth Ever After ag academyddion ac ymarferwyr o Brifysgol Aberystwyth, National Theatre Wales ac Institute of Making UCL at ei gilydd i ragweld y dyfodol ar gyfer perfformiadau byw yn oes Covid-19.

Dr Mike Brookes, Dr Andrew Filmer, Yr Athro Mike Pearson

Darganfod mwy

92. Heb ei glywed/heb ei weld: Ail-gyflwyno Arferion yr 20fed Ganrif a Esgeulusw

Mae Dr Harry Heuser a’r Athro Robert Meyrick yn hwyluso gwerthfawrogiad a dealltwriaeth o arferion creadigol a fu unwaith yn amlwg ond sydd bellach wedi’u gwthio i’r cyrion a’r gwerthoedd cyfnewidiol y maent yn eu hadlewyrchu.

Yr Athro Robert Meyrick, Dr Harry Heuser

Darganfod mwy

93. Smart-Tech a Chymdeithas

Archwiliodd y prosiect hwn effeithiau technoleg glyfar ar gymdeithas. Wrth wneud bywyd yn fwy cyfleus, mae technoleg glyfar wedi bod yn gysylltiedig â cholli preifatrwydd ac ymreolaeth.

Yr Athro Mark Whitehead

Darganfod mwy

94. 12 Last Songs: portread o gymdeithas

Digwyddiad deuddeg awr o hyd yw 12 Last Songs sy’n creu trwy sgyrsiau ‘ar y llwyfan’ bortread o gymdeithas a’i pherthynas â gwaith.

Yr Athro Simon Banham

Darganfod mwy

95. Datblygu fframwaith Sefydliad Iechyd y Byd ar gyfer cydweithio sifil-milwrol mewn achosion o glefydau

Galluogodd ymchwil McInnes iddo gael effaith fawr ar bolisi cyhoeddus rhyngwladol trwy ddatblygu fframwaith Sefydliad Iechyd y Byd ar gyfer gwella iechyd sifil a chydweithio milwrol mewn achosion o glefydau.

Yr Athro Colin McInnes

Darganfod mwy

96. Dadansoddi, lliniaru a dylunio ymbelydredd ar gyfer offeryniaeth ar Jovian Icy Moon Explorer (JUICE) yr Asiantaeth Ofod Ewropeaidd

Fel rhan o gonsortiwm Asiantaeth Ofod Ewropeaidd (ESA), mae ymchwilwyr o Brifysgol Aberystwyth yn helpu i gynllunio’r daith JUpiter ICy moons Explorer (JUICE) sydd ar ddod i’r blaned nwy enfawr.

Dr Tom Knight, Yr Athro Manuel Grande

Darganfod mwy

97. Canolfan Genedlaethol Ffenomeg Planhigion (NPPC)

Mae IBERS yn cynnal y Ganolfan Ffenomeg Planhigion Genedlaethol (NPPC), system awtomataidd ar gyfer ffenoteipio hydredol anfewnwthiol ar gyfer hyd at 3,400 o blanhigion unigol.

Yr Athro John Doonan

Darganfod mwy

98. Vinyards, rocks & soils

Wrth i gynhyrchwyr gwin ddatgan yn gynyddol bwysigrwydd ac unigrywiaeth y priddoedd y mae eu gwinwydd yn tyfu ynddynt, mae llyfr gan ddaearegwr o Brifysgol Aberystwyth yn edrych ar sut y gall daeareg lunio gwinllan a’i chynnyrch.

Yr Athro Alex Maltman

Darganfod mwy

99. Canolfan Sbectrwm Genedlaethol

Mae’r Ganolfan Sbectrwm Genedlaethol (NSC) yn bartneriaeth arloesol rhwng Prifysgol Aberystwyth, Llywodraeth Cymru a rhanddeiliaid sy’n ymwneud â thechnolegau sbectrwm radio.

Yr Athro Andrew Evans

Darganfod mwy

100. ECHOES – Effaith newid hinsawdd ar gynefinoedd adar o amgylch Môr Iwerddon – Modelu Dosbarthiad Rhywogaethau

Rydym wedi canolbwyntio ar y raddfa genedlaethol (Prydain ac Iwerddon). Gan ddefnyddio dosbarthiadau gorchudd tir (o ddata lloeren) a newidynnau hinsawdd, rydym wedi adeiladu modelau o ble mae’r gylfinir yn debygol o gael ei gweld.

Dr Kim Kenobi, Dr Peter Dennis

Darganfod mwy

101. Cofio'r Tir: Cyflenwad Bwyd, Llenyddiaeth ac Ecoleg

Mae’r astudiaeth achos hon yn ymwneud â’r effaith a gyflawnwyd drwy ymchwil gydweithredol rhwng y celfyddydau a’r gwyddorau ar gynrychioliadau o dir amaethyddol a’r gadwyn fwyd yng ngweithiau dau awdur adnabyddus o Loegr, Shakespeare a Keats.

Yr Athro Richard Marggraf Turley

Darganfod mwy

102. Prifysgol Aberystwyth yn cefnogi’r frwydr yn erbyn malaria drwy fapio gyda dronau

Mae ymchwilwyr o Brifysgol Aberystwyth yn cefnogi awdurdodau yn Zanzibar gyda thechnoleg drôn a ffonau clyfar i helpu i ddod o hyd i byllau dŵr y mae mosgitos yn eu defnyddio i fridio.

Dr Andy Hardy

Darganfod mwy

103. Amrywiaeth mewn cyfrifiadureg

Colocwiwm BCSWomen Lovelace yw prif gynhadledd y DU ar gyfer myfyrwyr cyfrifiadureg benywaidd.

Dr Hannah Dee

Darganfod mwy

104. Darparu fframwaith i ymgorffori gwerthoedd economaidd a chymdeithasol-ddiwylliannol Cyfraniadau Natur i Bobl yn y Confensiwn ar Amrywiaeth Fiolegol

Mae ymchwil yr Athro Mike Christie ar gyfer asesiad ‘Ewropean and Central Asia’ (ECA) y Llwyfan Polisi Gwyddoniaeth-Rynglywodraethol ar Fioamrywiaeth a Gwasanaethau Ecosystem (IPBES) yn darparu fframwaith i ymgorffori gwerthoedd economaidd a chymdeithasol-ddiwylliannol Natur a’i gwasanaethau mewn polisïau cyhoeddus.

Yr Athro Michael Christie

Darganfod mwy

105. Adsefydlu ar ôl Strôc

Rydym yn grŵp ymchwil rhyngwladol yn Aberystwyth sy'n astudio sut mae strôc yn effeithio ar symudedd a dylunio ymyriadau sy'n helpu adferiad ystyrlon.

Dr Otar Akanyeti, Dr Federico Villagra Povina

Darganfod mwy

106. Defnyddio dulliau genetig i gefnogi rheolaeth pysgodfeydd effeithiol a chynaliadwy

Mae dyfodol rhywogaethau pysgod a physgod cregyn lluosog yn fyd-eang wedi’i sicrhau gan welliannau a arweinir gan ymchwil i reoli stociau a ecsbloetiwyd.

Yr Athro Paul Shaw, Dr Niall McKeown

Darganfod mwy

107. Hybiau Cymunedol ar gyfer Heneiddio'n Iach (CHHA)

Er mwyn galluogi pobl hŷn i barhau i fyw’n dda gartref yn annibynnol, nod y prosiect hwn yw deall adnoddau cymunedol cyfredol a’r potensial sydd ganddynt o ran cefnogi iechyd a lles pobl hŷn.

Yr Athro Charles Musselwhite

Darganfod mwy

108. Canfyddiadau beunyddiol o ymwahaniad

Mae ymchwilwyr o Wleidyddiaeth Ryngwladol a Daearyddiaeth yn archwilio sut mae dinasyddion yn gwneud synnwyr o ddadleuon am annibyniaeth mewn lleoedd fel yr Alban a Chatalwnia.

Dr Anwen Elias, Dr Elin Royles, Dr Nuria Franco Guillen, Yr Athro Rhys Jones

Darganfod mwy

109. Datblygu ap ar gyfer dysgwyr Sbaeneg

Mae academydd entrepreneuraidd o Aberystwyth wedi cael cyllid a chymorth mentora i ddatblygu ap newydd ar gyfer dysgu Sbaeneg.

Dr Guy Baron, Dr Edore Akpokodje

Darganfod mwy

110. Canolfan Rhewlifeg

Sefydlwyd Canolfan Rhewlifeg yr Adran Daearyddiaeth a Gwyddorau Daear ym 1994 fel y ganolfan gyntaf o’i bath y tu allan i Gaergrawnt.

Yr Athro Bryn Hubbard

Darganfod mwy

111. Pharmhemp

Gallai cywarch ddod yn nodwedd fwy cyffredin o gefn gwlad, ein diet a’n bywyd bob dydd.

Dr Ana Winters, Alan Gay

Darganfod mwy

112. Cefnogaeth symudol i ffermwyr cefn gwlad

Rydym wedi gweithio gyda Choleg Amaethyddol Nigeria i gynhyrchu ap sy'n rhoi cyngor i ffermwyr cefn gwlad Affrica ar bob agwedd ar yr 20 o gnydau ac anifeiliaid mwyaf poblogaidd sy'n cael eu ffermio yn Nigeria.

Yr Athro Chris Price

Darganfod mwy

113. Hanes Cymru: Dr John Davies (1938 - 2015)

Ganed Dr John Davies yn Llwynypia, Rhondda Fawr, yn 1938, a threuliodd ei flynyddoedd cynnar yn Nhreorci, cyn symud i Fwlch-llan, Ceredigion.

Dr Paul O'Leary, Dr Eryn White

Darganfod mwy

114. Modelu datblygiad dynol gyda roboteg

Mae plant yn ddysgwyr anhygoel. Trwy fodelu sut mae plant yn dysgu, y nod yw datblygu dulliau gwell i robotiaid ddysgu sgiliau newydd ac addasu i senarios cymhleth.

Dr Patricia Shaw

Darganfod mwy

115. Porthladdoedd, Ddoe a Heddiw

Mae basn Môr Iwerddon yn ffurfio cainc clir o hanes, economïau a hunaniaeth.

Dr Rita Singer, Yr Athro Peter Merriman, Yr Athro Rhys Jones

Darganfod mwy

116. Sut mae Ffuglen Wyddoniaeth wedi siapio ein dychymyg am bandemig?

Mae ffuglen wyddonol yn cynnig gwybodaeth ddiwylliannol weithredol sy'n trefnu ac yn systematig ein disgwyliadau ar gyfer y dyfodol ochr yn ochr â llunio polisïau ffurfiol ac o flaen llaw.

Dr Val Nolan

Darganfod mwy

117. ARCITEKBio Ltd

Cwmni deillio o Brifysgol Aberystwyth yn datblygu atebion ar gyfer melysyddion ecogyfeillgar.

Dr David Bryant, Dr Ahbishek Somani, Dr Jai Lad

Darganfod mwy

118. Summer, Autumn, Winter, Spring: Ehangu patrymau theatrig cyflwyno a chynrychioli mewn ymarfer theatr cyfranogol

Roedd Summer, Autumn, Winter, Spring yn bedwarawd cyfun o bedwar gwaith llwyfan ar wahân, a grëwyd ac a gynhyrchwyd gan Quarantine (UK) rhwng 2014 a 2016, ac a ddatblygwyd gan yr Athro Simon Banham fel Senograffydd ac un o’r ymarferwyr arweiniol yn y cwmni ers ei sefydlu.

Yr Athro Simon Banham

Darganfod mwy