Newyddion Ymchwil

Gwobr o fri i fath ‘eithriadol’ o geirch a fridiwyd yn Aberystwyth

Mae’r math mwyaf poblogaidd o geirch yn y DG, a fridiwyd ym Mhrifysgol Aberystwyth, wedi cipio un o wobrau uchaf ei bri y diwydiant.

Darllen erthygl

Mynd i'r afael â heriau mwyaf argyfyngus cymdeithas

Bydd academyddion yn ymchwilio i sut mae dinasyddion, sefydliadau cymdeithas sifil a llunwyr polisïau'n cydweithio i fynd i'r afael â rhai o broblemau mwyaf dybryd cymdeithas.

Darllen erthygl

Wynebau ceffylau yn adrodd cyfrolau - astudiaeth newydd yn mapio’u hiaith wyneb gyfoethog

Mae ymchwil newydd wedi datgelu bod gan geffylau "iaith" wyneb llawer mwy soffistigedig a llawn mynegiant na’r hyn a ystyriwyd yn flaenorol.

Darllen erthygl

Gwyddonwyr i fynd i'r afael â bygythiad clwy tatws – ymchwil newydd

Bydd gwyddonwyr yn gweithio ar ffyrdd newydd o fynd i'r afael â chlefyd sy'n achosi colledion sylweddol i gnydau ledled y byd, gan gynnwys clwy tatws, diolch i grant ymchwil newydd.

Darllen erthygl

Gallai robotiaid helpu i fonitro dirywiad bioamrywiaeth – astudiaeth newydd

Gallai robotiaid helpu i olrhain dirywiad bioamrywiaeth ar draws eangdiroedd y byd, yn ôl astudiaeth newydd.

Darllen erthygl

Gwyddonwyr o Aberystwyth yn helpu i fonitro beleod

Mae gwyddonwyr o Brifysgol Aberystwyth yn helpu i fonitro llwyddiant yr ymdrechion i ailgyflwyno mamal prinnaf ond un Prydain.

Darllen erthygl

Gall ymchwil gwefus hollt leihau llawdriniaethau plant

Gallai ymchwil helpu plant sy'n cael eu geni â gwefus a thaflod hollt i osgoi llawdriniaethau pellach wrth iddyn nhw dyfu’n hŷn.

Darllen erthygl

eDNA yn datgelu gwybodaeth newydd am fywyd morol prin ar ynysoedd poblogedig mwyaf anghysbell y byd

Mae ymchwilwyr o Brifysgol Aberystwyth wedi cynnal yr asesiad DNA amgylcheddol (eDNA) cyntaf erioed o fertebratau morol yn Tristan da Cunha, grŵp o ynysoedd folcanig yn Ne Cefnfor yr Iwerydd.

Darllen erthygl

Myn gafr i: profi bod geifr yn glyfrach na defaid ac alpacaod

Mae'r fyfyrwraig PhD Megan Quail wedi ysgrifennu erthygl yn The Conversation am ganfyddiadau ymchwil sy'n dangos bod geifr yn perfformio'n well na defaid ac alpacaod mewn cyfres o brofion gwybyddol.

Darllen erthygl

Rhwydwaith ymchwil newydd yn anelu at leihau ôl troed carbon ffermio llaeth

Mae strategaethau arloesol i leihau lefelau uchel o allyriadau nwyon tŷ gwydr yn sylweddol yn y diwydiant llaeth yn cael eu treialu mewn prosiect ymchwil newydd.

Darllen erthygl

Ymchwil newydd yn nodi Dangosyddion Perfformiad Allweddol sy’n dylanwadu fwyaf ar broffidioldeb da byw

Mae'n ymchwilwyr wedi nodi set syml ond hynod effeithiol o fetrigau y gellid eu defnyddio i helpu i wella perfformiad ariannol ffermydd da byw.

Darllen erthygl

System arloesol o synwyryddion ‘gwrando’ i fonitro toddi ar len iâ’r Ynys Las

Mae gwyddonwyr yn datblygu system rhybudd cynnar i fonitro'n fanwl pa mor gyflym y mae llen iâ'r Ynys Las yn toddi a helpu i ddarogan pwyntiau tyngedfennol posibl yn yr hinsawdd.

Darllen erthygl

Gwyddonwyr i astudio pam fod rhewlif Everest yn cynhesu

Mae tîm o ymchwilwyr yn gwneud eu paratoadau olaf gogyfer â thaith i Everest yn Nepal y mis nesaf i ganfod pam fod yr iâ ar un o rewlifoedd mwyaf eiconig y mynydd mor agos at y pwynt toddi.

Darllen erthygl

Geifr yn glyfrach na defaid ac alpacaod – astudiaeth

Mae geifr yn gallu prosesu gwybodaeth a datrys profion cof yn well na defaid ac alpacaod, yn ôl ymchwil gan wyddonwyr o Brifysgol Aberystwyth.

Darllen erthygl

Gwyddonwyr Aberystwyth yn rhan o rwydwaith ymchwil cardiofasgwlaidd newydd gwerth £3m

Mae Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru a’r British Heart Foundation wedi cyhoeddi cytundeb sylweddol, gwerth £3m, i gefnogi ymchwil cardiofasgwlaidd yng Nghymru drwy gyllid ar gyfer y Rhwydwaith Ymchwil Cardiofasgwlaidd Cenedlaethol.

Darllen erthygl

Sgriniau cyffwrdd i brofi a yw ceffylau yn dioddef o iselder a chwsg gwael

Mae academyddion yn ymchwilio i weld a yw newidiadau yn yr amodau byw yn gallu achosi iselder mewn ceffylau gan ddefnyddio sgriniau y mae’r anifeiliaid yn cyffwrdd â nhw â’u trwyn.

Darllen erthygl

Rydyn ni'n troi crystiau bara gwastraff yn fwyd maethlon gydag eplesiad Asiaidd hynafol

Mewn erthygl yn y Conversation , mae gwyddonwyr o Aberystwyth, Juan Felipe Sandoval Rueda a Dr David Bryant yn trafod eu hymchwil sy'n edrych ar droi crystiau bara yn fwydydd newydd maethlon, trwy ddefnyddio eplesu ffwngaidd.

Darllen erthygl

Ymchwil newydd yn edrych ar reolaeth ddiwylliannol a sensoriaeth yng Nghiwba

Dros 65 mlynedd ers cychwyn Chwyldro Ciwba, mae cymuned artistig y wlad yn dal i wynebu sensoriaeth a rheolaethau llym ar eu creadigrwydd diwylliannol, yn ôl llyfr academaidd newydd. 

Darllen erthygl

Gellir troi crystiau bara dros ben yn fwydydd newydd – ymchwil

Os ydych yn pryderu am grystiau eich bara yn mynd yn wastraff, yna efallai mai ymchwil newydd sy’n addo ei droi’n fwydydd newydd yw’r ateb.

Darllen erthygl

Côr y Cewri wedi'i adeiladu i uno pobl Prydain hynafol o bosibl

Mae’r darganfyddiad diweddar fod un o gerrig Côr y Cewri wedi tarddu o’r Alban yn cefnogi’r ddamcaniaeth bod y cylch cerrig wedi’i adeiladu fel cofeb i uno ffermwyr cynnar Prydain bron i 5,000 o flynyddoedd yn ôl, yn ôl astudiaeth newydd gan ymchwilwyr yn UCL a Phrifysgol Aberystwyth. 

Darllen erthygl

Tabledi gwymon yn cael eu profi ar gyfer buddiannau iechyd y perfedd

Bydd gwyddonwyr yn profi buddion iechyd y perfedd a allai ddeillio o rin gwymon fel rhan o ymdrechion i wella iechyd y genedl. 

Darllen erthygl

Gwyddonwyr Cymru yn datblygu prawf cyflym arloesol ar gyfer canser y prostad

Mae prawf arloesol a allai ganfod canser y prostad mewn dynion yn gyflymach ac yn fwy cywir na’r dulliau presennol yn cael ei ddatblygu gan wyddonwyr o Gymru.

Darllen erthygl

Olew palmwydd: gwyddonwyr yn creu cynnyrch amgen newydd

Mae gwyddonwyr wedi dyfeisio ffordd newydd o greu cynnyrch allai helpu disodli olew palmwydd fel cynhwysyn mewn bwyd a cholur.

Darllen erthygl

Hanesydd o Aberystwyth yn helpu i ddatrys dirgelwch bag sidan o’r oesoedd canol

Mae academydd o Brifysgol Aberystwyth yn rhan o dîm rhyngwladol sydd wedi gwneud darganfyddiad cyffrous sy'n cysylltu bag sidan 800 oed yn Abaty Westminster gyda Charlemagne, yr Ymerawdwr Rhufeinig Sanctaidd cyntaf.

Darllen erthygl

Ysgolhaig yn ennill gwobr ymchwil er cof am ymgyrchydd dros hawliau menywod

Mae ysgolhaig o Aberystwyth wedi derbyn gwobr fawreddog a gyflwynir er cof am Gymraes a ymgyrchodd dros hawliau menywod ledled y byd.

Darllen erthygl

Byrgyr madarch Mwng Llew cyntaf ar werth wedi prosiect ymchwil

Mae byrgyr Mwng Llew cyntaf y Deyrnas Gyfunol wedi mynd ar werth mewn bwyty yng Nghymru gyda chymorth ymchwilwyr Prifysgol Aberystwyth.

Darllen erthygl

Ymchwil i ddefnydd tir a newid hinsawdd a allai arbed £1.6 biliwn i economi Prydain

Mae gwyddonwyr yn Aberystwyth yn helpu’r sector amaethyddol i gyrraedd ei dargedau sero net drwy wneud y defnydd gorau o laswelltir y Deyrnas Gyfunol.

Darllen erthygl

Athro Aberystwyth yn ennill cymrodoriaeth o fri

Mae Athro ym Mhrifysgol Aberystwyth wedi derbyn cymrodoriaeth o fri gan Academi’r Gwyddorau Cymdeithasol.

Darllen erthygl

Chwilio’n dwysau am ffynhonnell Côr y Cewri wrth i Orkney gael ei ddiystyru

Mae ymdrechion gwyddonwyr i ddod o hyd i ffynhonnell Maen yr Allor Côr y Cewri wedi dwysau wedi i bapur newydd ddod i’r casgliad nad yw’n dod o Orkney.

Darllen erthygl

Aberystwyth yn cynnal cynhadledd flynyddol i ddatblygwyr Apple yn y DG

Mae arbenigwyr meddalwedd o bob rhan o'r byd yn ymgynnull ym Mhrifysgol Aberystwyth yr wythnos hon (2-5 Medi) i glywed am y datblygiadau diweddaraf ym maes datblygu iOS.

Darllen erthygl

Dileu TB yn rhanbarthol yn destun trafod yn Aberystwyth

Bydd arbenigwyr TB yn ymgynnull yn Aberystwyth y mis hwn i drafod sut y gall cydweithio lleol, rhanbarthol a chenedlaethol helpu i reoli lledaeniad TB mewn gwartheg.

Darllen erthygl

Amrywiaeth planhigion ar diroedd sych y byd yn synnu gwyddonwyr

Gwelwyd cynnydd yn amrywiaeth y planhigion mewn ardaloedd sychach o'r byd wrth iddynt addasu i amodau mwy cras, yn ôl astudiaeth newydd sydd wedi synnu gwyddonwyr.

Darllen erthygl

Daeth Maen Allor Côr y Cewri o’r Alban, nid Cymru

Daeth y “garreg las” fwyaf sydd yng nghanol Côr y Cewri o ogledd yr Alban, nid Cymru, yn ôl ymchwil newydd.

Darllen erthygl

Ymchwil newydd ar sut mae iaith yn helpu i integreiddio newydd-ddyfodiaid

Mewn cyfnod o fudo cynyddol, beth yw'r dulliau’r gorau o integreiddio newydd-ddyfodiaid i iaith y wlad sy’n eu croesawu?  Dyna’r cwestiwn a gaiff sylw astudiaeth arloesol a ariennir drwy grant ymchwil uchel ei fri gan Ymddiriedolaeth Leverhulme.

Darllen erthygl

Radar newydd i gymryd y mesuriadau 3D cyntaf o Oleuadau’r Gogledd

Bydd radar newydd sy’n cael ei adeiladu yn Sgandinafia yn cael ei defnyddio gan ymchwilwyr ym Mhrifysgol Aberystwyth i gymryd mesuriadau tri dimensiwn cyntaf o Oleuadau’r Gogledd.

Darllen erthygl

Pili-palod yn ffafrio golau uwchfioled – astudiaeth newydd

Mae’n well gan bili-palod olau ag ynddo uwchfioled, yn ôl astudiaeth newydd gan wyddonwyr Prifysgol Aberystwyth a allai wella sut mae pryfed yn cael eu cadw dan do.

Darllen erthygl

Ymchwilwyr tywydd eisteddfodol yn gofyn am atgofion y cyhoedd

Os ydych yn cofio tywydd crasboeth Eisteddfod Genedlaethol Aberteifi yn 1976, y neu'r gwyntoedd cryfion yn Nhŷ Ddewi yn 2002 neu'r glaw ym Môn saith mlynedd yn ôl mae ymchwilwyr eisiau eich atgofion

Darllen erthygl

Cricsyn yn eich browni? Profi blas bwyd o bryfed

Mae gwyddonwyr o Gymru yn profi sut mae pobl yn ymateb i fwyta bwydydd ⠰hryfed ynddyn nhw fel rhan o ymchwil i brotein gwyrddach.

Darllen erthygl

Gwawr newydd ar gyfer rhybuddion storm ofod i helpu i warchod technoleg y Ddaear

Cyn hir, gellid rhagweld stormydd gofod yn fwy cywir nag erioed o'r blaen diolch i naid enfawr ymlaen yn ein dealltwriaeth o’r union adeg y gallai ffrwydrad solar nerthol daro'r Ddaear.

Darllen erthygl

Ymchwil Prifysgol Aberystwyth yn defnyddio Deallusrwydd Artiffisial i wella’r gefnogaeth i oroeswyr caethwasiaeth fodern

Diolch i brosiect ymchwil arloesol dan arweiniad Athro yn y Gyfraith yn Aberystwyth mae gwell dealltwriaeth ynglŷn ag anghenion goroeswyr masnachu pobl a chaethwasiaeth fodern gan y sefydliadau a’r llunwyr polisi sy'n eu cynorthwyo.

Darllen erthygl

Prosiect Prifysgol Aberystwyth i astudio’r gweithredu ar yr hinsawdd yn yr Amazon

Mae academydd o Aberystwyth yn arwain tîm rhyngwladol i edrych ar y rhan sydd gan sefyllfa Coedwig Law yr Amazon ym maes gwleidyddiaeth yr hinsawdd a lle hynny mewn astudiaethau academaidd ynglŷn â chysylltiadau rhyngwladol.

Darllen erthygl

Samplu aer byd-eang mwyaf erioed yn mapio lledaeniad ffyngau

Mae ymchwil newydd wedi canfod bod madarch a ffyngau eraill yn lledaenu eu sborau mewn ffordd llai eang nag a dybiwyd gynt, ac yn fwy tebyg i sut mae anifeiliaid a rhywogaethau planhigion yn mudo.

Darllen erthygl

Dadmer rhewlifoedd Alaska yn gynt nag a dybiwyd

Mae dadmer rhewlifoedd mewn maes iâ mawr yn Alaska wedi cyflymu a gallai gyrraedd pwynt di-droi'n-ôl yn gynt nag a dybiwyd yn flaenorol, yn ôl ymchwil newydd.

Darllen erthygl

Morloi yn datgelu oedran dŵr yr Antarctig am y tro cyntaf

Mae oedran dŵr yr Antarctig wrthi’n cael ei ddatgelu gan forloi am y tro cyntaf.

Darllen erthygl

Prosiect ymchwil i drais a cham-drin domestig yn rhyddhau adnodd newydd yn Iaith Arwyddion Prydain  

Mae Prosiect Dewis Choice yn nodi Diwrnod Byd-eang Ymwybyddiaeth am Gam-drin Pobl Hŷn (15 Mehefin) trwy ryddhau fersiwn yn Iaith Arwyddion Prydain o'i animeiddiad trawiadol sy'n tynnu sylw at yr heriau unigryw y mae oedolion hŷn yn eu hwynebu lle y mae camdriniaeth yn digwydd ar yr aelwyd.

Darllen erthygl

A yw cellweiriau ymosodol yn broblem i gyplau hyn? Dechrau ymchwil newydd

O jociau ‘cnoc cnoc’ i gellweirio am y fam-yng-nghyfraith, mae ymchwilwyr yn ystyried sut y gall digrifwch effeithio ar berthnasau cyplau hŷn.

Darllen erthygl

Mae llygredd gwrthfiotig yn gwneud malwod yn anghofus trwy newid microbiom eu perfedd.

Mae gwrthfiotigau'n rhwystro malwod rhag ffurfio atgofion newydd trwy darfu ar ficrobiom eu perfedd - y gymuned o facteria llesol a geir yn eu perfedd.  

Darllen erthygl

Interniaethau ymchwil rhyngwladol mawreddog i fyfyrwyr o Aberystwyth

Mae dau fyfyriwr israddedig o Brifysgol Aberystwyth yn mynd i fod yn treulio'r haf yn gweithio yng Nghanada ar ôl derbyn interniaethau ymchwil mawreddog.

Darllen erthygl

Ymchwil cnydau biomas â nod i roi hwb i’r economi wledig

Mae ymchwilwyr ym Mhrifysgol Aberystwyth yn edrych ar allu cnydau, megis helyg a gwern, fel ffynhonnell incwm amgen i ragor o ffermwyr.

Darllen erthygl

Grawn sy’n gwrthsefyll sychder yn ‘hanfodol’ wrth i’r boblogaeth gynyddu - cymrawd ymchwil newydd

Mae ymchwil byd-enwog planhigion Prifysgol Aberystwyth wedi derbyn hwb gyda chymrodoriaeth ymchwil sy’n cael ei hariannu gan yr Undeb Ewropeaidd. 

Darllen erthygl